Yargılamayı yapan ve mahkumiyet kararını veren hakim, aynı zamanda o davanın soruşturma aşamasında “sanığın tutukluluğuna veya sanıkla ilgili çeşitli usulü tedbirlere” karar veren kişi olabilir. AİHM’e göre, bir yargıcın soruşturma döneminde sanıkla ilgili tutuklama veya başka soruşturma tedbiri kararı vermiş olması, tek başına ve kendiliğinden o yargıcın objektif tarafsızlığı konusundaki kaygıları haklı kılmaz. Çünkü bir yargıcın tutuklamaya karar verirken cevaplaması gereken sorular ile yargılama sonunda hüküm verirken cevaplaması gereken sorular farklıdır. Yargıç, tutuklama veya başka bir tedbire karar verirken kolluk veya savcılığın ileri sürdüğü suç şüphesi sebeplerinin ilk bakışta bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla dosyadaki delilleri kısaca değerlendirmektedir. Yargılamanın sonunda ise, yargıç mahkemeye sunulmuş ve mahkeme önünde tartışılmış delillerin, sanığın suçunun sabit olduğuna karar vermek için yeterli olup olmadığını ayrıntılı olarak değerlendirmek zorundadır. Bu bağlamda suç şüphesinin tespiti ile suçluluğun tespiti farklı şeylerdir. Burada yargıç suç şüphesinin tespitinden öteye geçerek, kişinin isnat edilen suçu işlediğine dair değerlendirmeler yapması ve bunu kararda ifade etmesi halinde yargıcın objektif tarafsızlığı konusundaki kuşku haklı görülebilir. Zira bu durum, yargıcın suç şüphesi altında bulunan kişinin suçluluğu konusunda ikna olması ve görüşünü önceden açıklaması anlamına gelmektedir. Yargıç hüküm verirken çözmesi gereken meseleyi, tutuklama kararı verirken çözmüş olmaktadır. Yani tutuklama gerekçesi ile mahkûmiyet gerekçesi arasındaki fark kalkmaktadır. Böylece sanığın, Sözleşme’nin 6/1. fıkrasındaki tarafsız mahkemede yargılanma hakkı ihlal edilmiş olur.(Karakoç ve diğerleri/Türkiye, 2002, pr.59-60; Nortier/Hollanda, 1993, pr. 35) Kitap önerisi.
Neden Tuzla Avukat Görüşü gerekli?
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), sanığın hem soruşturma hem de kovuşturma aşamasında aynı yargıç tarafından değerlendirilmesinin objektif tarafsızlık ilkesine aykırılık teşkil edip etmediğini belirlerken dikkatli bir denge kurmaktadır. Sanığın tutuklanmasına karar veren yargıcın, aynı dosyada daha sonra hüküm vermesi her durumda ihlal anlamına gelmez. AİHM’e göre, yargıcın soruşturma aşamasında verdiği kararlar yalnızca “ilk bakışta suç şüphesi” değerlendirmesidir. Oysa yargılama sonunda verilecek karar, kapsamlı ve çelişmeli bir delil değerlendirmesine dayanmalıdır.
Ancak bu ayrım her zaman yeterli olmayabilir. Eğer yargıç, tutuklama kararında kişinin suçlu olduğuna dair kanaatini açıkça belirtirse, bu durum yargılamada tarafsız kalamayacağını gösterebilir. Zira tutuklama kararı için gerekli olan “kuvvetli suç şüphesi” ile mahkûmiyet için gerekli olan “her türlü şüpheden uzak ispat” standardı birbirinden farklıdır. Bu fark gözetilmeden hareket edilirse, mahkemenin tarafsızlığı zedelenmiş olur.
Örneğin AİHM’in Karakoç ve Diğerleri/Türkiye ve Nortier/Hollanda kararlarında, aynı yargıcın hem tutuklama hem de mahkûmiyet kararına imza atması, yargılamanın tarafsızlığına ilişkin ciddi şüphe doğuracak şekilde değerlendirilmiştir.
Bu gibi davalarda, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Gebze avukat, Tepeören avukat, Orhanlı avukat, Aydınlı avukat ve Çayırova avukat gibi ceza yargılaması ve insan hakları hukuku alanında uzman bir avukattan destek almak, adil yargılanma hakkının korunması açısından büyük önem taşır.
