Giriş

Bu çalışma, “trafik kazalarında kusur oranı nasıl belirlenir?” sorusuna yanıt olarak sunulan ilk derece mahkemesi, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtay kararlarının analiziyle hazırlanmıştır. Çalışma, kusur oranının tespitinde izlenen metodolojiyi, başvurulan delilleri, hukuki dayanakları ve yargısal makamların bu süreçteki rolünü incelemektedir. Analiz edilen kararlar, kusur belirleme sürecinin, özel ve teknik bilgi gerektiren, bilirkişi incelemesine dayalı, ancak nihai takdiri hakime ait olan karmaşık bir süreç olduğunu ortaya koymaktadır.

Bilirkişi İncelemesi Zorunluluğu: İncelenen tüm kararlarda, kusur oranının tespiti için mahkemelerin istisnasız olarak bilirkişi raporuna başvurduğu görülmektedir. Bu süreçte Adli Trafik Bilirkişisi, Makine Mühendisi, Adli Tıp Kurumu (ATK) Trafik İhtisas Dairesi/Kurulu gibi uzmanlardan rapor alınmaktadır. ATK, özellikle çelişkili durumlarda en yetkin kurum olarak kabul edilmektedir.

Hukuki Dayanaklar: Kusur tespiti, temel olarak 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) ve bu kanuna dayalı Karayolları Trafik Yönetmeliği (KTY) hükümlerine göre yapılmaktadır. Özellikle KTK’nın “Trafik Kazalarında Sürücü Kusurlarının Tespiti ve Asli Kusur Sayılan Haller” başlıklı 84. maddesi, bilirkişi raporlarının ve mahkeme kararlarının temel referans noktasını oluşturmaktadır.

Değerlendirilen Deliller: Kusur oranının belirlenmesinde sadece bilirkişi raporu değil, aynı zamanda trafik kazası tespit tutanağı, tanık ifadeleri, olay yeri inceleme bulguları, kamera kayıtları, keşif ve ceza dosyası gibi dosyadaki tüm deliller bir bütün olarak değerlendirilmektedir. Raporların bu delillerle uyumlu olması, hükme esas alınmaları için önemli bir kriterdir.

Hakimin Takdir Yetkisi: Bilirkişi raporları teknik bulguları ortaya koysa da, kusurun oran ve ağırlığının nihai takdiri hakime aittir. Hakim, bilirkişi raporunu dosyadaki diğer delillerle birlikte değerlendirerek, raporun yasal düzenlemelere ve dosya içeriğine uygun olup olmadığını denetler ve nihai kusur dağılımına karar verir.

1. Bilirkişi Raporlarının Süreçteki Yeri ve Önemi

Yargı kararları, kusur tespitinin hukuki bilgi dışında özel ve teknik bilgi gerektirdiğini ve bu nedenle Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 266. maddesi uyarınca bilirkişi incelemesinin kaçınılmaz olduğunu göstermektedir. İstanbul 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin belirttiği gibi, “…kusur oranı tespiti hukuk dışında özel ve teknik bilgi gerektiren bir durum olduğundan, bu husus bilirkişi incelemesi ile tespit edilir.” (2018/647 E., 2021/796 K.).

Mahkemeler, genellikle Adli Tıp Kurumu Trafik İhtisas Dairesi’ni en yetkin kurum olarak görme eğilimindedir. İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesi, farklı bilirkişi raporları arasındaki çelişkiyi giderirken “ATK’nın en yetkin kurum olması nedeniyle Mahkememizce tespitlere itibar edilerek kaza oluşumunda ATK raporunda belirtilen kusur oranları hükme esas alınmıştır.” (2021/981 E., 2024/480 K.) diyerek bu durumu teyit etmiştir. Yargıtay ise, raporlar arasında çelişki olması durumunda, bu çelişkiyi giderecek, denetime elverişli yeni bir rapor alınması gerektiğini vurgulamaktadır (17. Hukuk Dairesi, 2015/9232 E., 2018/8290 K.).

2. Kusur Tespitinde Esas Alınan Hukuki Normlar ve Deliller

Kusur oranının belirlenmesindeki temel hukuki çerçeveyi KTK ve KTY oluşturmaktadır. Özellikle KTK’nın 84. maddesinde sayılan “Asli Kusur Halleri” kararlarda sıkça atıf almaktadır. İncelenen kararlarda öne çıkan asli kusur halleri şunlardır:

Arkadan Çarpma (KTK md. 84/d): Çok sayıda kararda, arkadan çarpan sürücünün %100 oranında kusurlu olduğu kabul edilmiştir. Örneğin, Bursa 3. Asliye Ticaret Mahkemesi kararında “…aynı kanunun ” trafik kazalarında sürücü kusurlarının tespiti ve asli kusur sayılan haller ” başlıklı (84/d) ” arkadan çarpma ” maddesini ihlal ettiğinden % 100 (yüzde yüz) oranında kusurlu olduğuna…” hükmedilmiştir (2023/304 E., 2024/469 K.).

Şeride Tecavüz Etme (KTK md. 84/g): Şerit ihlali de tam kusur sebebi olarak görülmektedir. Bursa 2. Asliye Ticaret Mahkemesi kararında, sürücünün bu kuralı ihlal etmesi nedeniyle %100 kusurlu bulunduğu belirtilmiştir (2023/785 E., 2024/741 K.).

Manevraları Düzenleyen Genel Şartlara Uymama (KTK md. 84/j): Hatalı manevralar da asli kusur olarak değerlendirilmektedir. Konya 4. Asliye Ticaret Mahkemesi, bu kuralı ihlal eden sürücünün %100 asli kusurlu olduğuna dair bilirkişi raporunu esas almıştır (2023/240 E., 2024/615 K.).

Bilirkişiler ve mahkemeler, bu yasal normları uygularken somut olayın delillerini bütüncül olarak ele almaktadır. Bakırköy 2. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin kararında bu süreç şöyle özetlenmiştir: “kaza tutanağı, araç tescil kayıtları, hasar kayıtları, sigorta dosyası, aracın tamirine ilişkin servis kayıtları ve kazaya ilişkin diğer bilgi ve belgeler celp edilerek dosya arasına alınmış, tanıklar dinlenmiş taraf delilleri toplanmıştır.” (2023/491 E., 2024/782 K.).

3. Kusur Oranlarının Dağılımı ve Sorumluluğa Etkisi

Kusur her zaman tek bir tarafa yüklenmemekte, kazanın oluşumuna katkıda bulunan tüm unsurlar dikkate alınarak paylaştırılabilmektedir. Kararlarda %100 tek taraflı kusurun yanı sıra, %75-%25 (Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2022/564 E., 2024/814 K.), %80-%20 (Ankara 8. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2020/290 E., 2022/33 K.) ve %70-%30 (İstanbul 14. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2016/92 E., 2019/771 K.) gibi oranlarda müterafik kusur (ortak kusur) tespitleri de yer almaktadır. Hatta bazı durumlarda sürücüler, yayalar ve yolu yapan kurum arasında dahi kusur dağılımı yapılabilmektedir (Samsun Asliye Ticaret Mahkemesi, 2016/1019 E., 2019/508 K.).

Belirlenen bu kusur oranı, tazminat sorumluluğunun sınırını çizmektedir. Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin vurguladığı gibi, “kazaya karışanların kusurlu hareketleri ve kusur oranlarının belirlenmesi; sürücü, işleten ve sigorta şirketinin sorumluluğunun belirlenmesi yönünden önem arz etmektedir.” (2018/415 E., 2023/853 K.).

4. Hakimin Nihai Değerlendirmesi

Bilirkişi raporları mahkeme için bağlayıcı değildir. Hakim, raporun dosyadaki diğer delillerle (kaza tespit tutanağı, tanık beyanları vb.) ve yasal düzenlemelerle uyumlu olup olmadığını denetlemekle yükümlüdür. İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesi bu durumu net bir şekilde ifade etmiştir: “Kusurun oran ve ağırlığının takdiri münhasıran hakimin yetkisindedir. Bilirkişi tarafından yapılan işlem tarafların ihlal etmiş oldukları trafik kurallarının tespitini sağlamaktan ibaret olup… kusur dağılımın takdiri hâkim tarafından yapılması gerekmektedir.” (2021/345 E., 2022/28 K.). Mahkeme, raporu dosya kapsamına uygun bulduğunda hükme esas alır.

Sonuç

İncelenen yargı kararları ışığında, trafik kazalarında kusur oranının belirlenmesi;

Öncelikle mahkeme tarafından görevlendirilen uzman bilirkişilerin teknik incelemesine dayanan,

Bu incelemenin 2918 sayılı KTK, özellikle de asli kusur hallerini düzenleyen 84. maddesi ve ilgili yönetmelik çerçevesinde yapıldığı,

Kaza tespit tutanağı, tanık beyanları, kamera kayıtları gibi somut delillerle desteklendiği,

Ve son olarak, tüm bu teknik bulgular ve delillerin hakim tarafından hukuki bir süzgeçten geçirilerek nihai takdirinin yapıldığı, çok aşamalı bir süreçtir.

Elde edilen kusur oranı, kazadan doğan maddi ve manevi tazminat sorumluluğunun taraflar arasında paylaştırılmasında belirleyici rol oynamaktadır. Bir yazı önerisi.

🔹 Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Trafik kazalarında kusur oranının doğru belirlenmesi, yalnızca hukuki değil aynı zamanda teknik uzmanlık da gerektirir. Kusur oranı; tazminat miktarını, sigorta şirketlerinin sorumluluğunu ve tarafların ceza sorumluluğunu doğrudan etkilediği için kritik öneme sahiptir. Ancak uygulamada, bilirkişi raporları arasında çelişkiler çıkabilmekte, delillerin toplanmasında eksiklikler yaşanabilmekte ve sigorta şirketleri çoğu zaman tazminat ödemelerini sınırlı tutmaya çalışmaktadır.

Bu noktada Tuzla’da uzman bir avukattan destek almak, hem mağdurun hem de karşı tarafın haklarının korunması için hayati önem taşır. Avukat desteği sayesinde:

Bilirkişi raporlarına itiraz süreci etkin şekilde yürütülür,

Kusur oranına ilişkin çelişkiler giderilir,

Sigorta şirketleri ile tazminat görüşmelerinde hak kayıpları önlenir,

Ceza dosyaları ile hukuk dosyalarının paralel yürütülmesi sağlanır,

Mahkemeye sunulacak deliller eksiksiz şekilde toplanır.

Özellikle İstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Gebze avukat, Aydınlı avukat, Orhanlı avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat veya Çayırova avukat, Şekerpınar avukat, Güzelyalı avukat Postane avukat ve Akfırat avukat gibi bölgelerde, doğru hukuki temsil olmadan sürecin yürütülmesi, ciddi hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle trafik kazalarında kusur oranı tespitine ilişkin davalarda Tuzla’da deneyimli bir avukatla çalışmak, sürecin adil, hızlı ve mağdur lehine sonuçlanması açısından büyük önem arz etmektedir.