1. Kaporanın Hukuki Niteliği ve “Yanma” Durumu
Kapora yanar mı? Yargı kararlarında hakim olan genel görüş, kaporanın kural olarak “yanmayacağı” ve sözleşmenin ifa edilmemesi veya geçersiz olması durumunda iade edilmesi gerektiği yönündedir.
A. Genel Kural: Bağlanma Parası Olarak Kabul (TBK m. 177) Türk Borçlar Kanunu’nun 177. maddesi uyarınca, sözleşme yapılırken verilen para, aksi kararlaştırılmadıkça “cayma parası” değil, sözleşmenin yapıldığına kanıt olarak verilen “bağlanma parası” sayılır.
İade Zorunluluğu: Mahkemeler, açıkça “cayma tazminatı” olduğu şart edilmedikçe, kaporanın akdi bozmakta haklı olsun olmasın veren tarafça geri istenebileceğine hükmetmiştir. Kaporanın amacı sözleşmenin kurulduğuna delil olmaktır; cezai şart değildir (İstanbul Anadolu 13. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2022/229; Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2018/18K 58).
İspat Yükü: Verilen paranın cayma parası olduğunu (yani yanacağını) iddia eden taraf, bu iddiasını yazılı delille ispatlamak zorundadır. İspat edilemezse para bağlanma parası sayılır ve iadesi gerekir (Bakırköy 6. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2021/1000; BAM İstanbul 13. Hukuk Dairesi, 2020/747).
B. Geçersiz Sözleşmelerde Durum (Sebepsiz Zenginleşme)
Özellikle taşınmaz satışlarında sıkça görülen “harici” (noter/tapu dışı) sözleşmelerde kapora kesinlikle yanmaz.
Fer’i Şart İlkesi: Kapora, asıl sözleşmeye bağlı fer’i (yan) bir şarttır. Asıl sözleşme (örneğin taşınmaz satışı) resmi şekil şartına uyulmadığı için geçersizse, kaporaya ilişkin hükümler de geçersizdir.
Sonuç: Taraflar geçersiz sözleşme nedeniyle aldıklarını “sebepsiz zenginleşme” hükümleri çerçevesinde iade etmekle yükümlüdür. Sözleşmede “kapora iade edilmez” yazsa dahi, sözleşme geçersiz olduğu için bu madde hüküm doğurmaz (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2018/3077; Bakırköy 7. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2022/552; İstanbul Anadolu 2. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2023/608).
C. İstisnai Durumlar ve Cayma Parası
Kaporanın “yanması” (satıcıda kalması), ancak geçerli bir sözleşmede açıkça “cayma parası” (TBK m. 178) olarak kararlaştırılması veya ticari bir hüküm bulunması halinde mümkündür.
Geçerli Sözleşme Şartı: İstanbul 15. Asliye Ticaret Mahkemesi (2024/66), geçerli kabul edilen bir sözleşmede alıcının vazgeçmesi halinde kaporanın iade edilmeyeceğine dair hükmü dikkate almıştır.
Proforma Fatura/Ticari İlişki: İstanbul Anadolu 3. Asliye Ticaret Mahkemesi (2021/152), proforma faturada “vazgeçme halinde iade edilmeyeceği”nin açıkça yazılması ve alıcının tacir olması durumunda, kaporanın iade edilmemesini hukuka uygun bulmuştur. Ancak Konya 4. Asliye Ticaret Mahkemesi (2020/321), sözleşmede “iade edilmez” yazmasına rağmen, TBK 177 karinesini esas alarak paranın bağlanma parası olduğunu ve iade edilmesi gerektiğini belirtmiştir. Bu konuda somut olayın özellikleri belirleyicidir.
2. Kaporanın Geçerlilik Şartları
Kaporanın hukuken geçerli bir “cayma akçesi” veya sözleşme delili sayılabilmesi için belirli şartlar aranmaktadır.
A. Şekil Şartı ve Asıl Sözleşmeye Bağlılık
Resmi Şekil: Taşınmaz satışlarında kaporanın geçerliliği, asıl satış sözleşmesinin resmi şekilde (tapu veya noter) yapılmasına bağlıdır. Adi yazılı veya sözlü yapılan taşınmaz satışlarında kapora anlaşması geçersizdir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2017/1137; BAM İstanbul 3. Hukuk Dairesi, 2025/183).
Yazılı Delil: Kaporanın “cayma parası” olarak nitelendirilebilmesi (yani yanabilmesi) için bu hususun açıkça kararlaştırılması ve tercihen yazılı olması gerekir. Aksi halde TBK 177 gereği bağlanma parası sayılır (BAM İstanbul 13. Hukuk Dairesi, 2020/747).
B. İspat Araçları
Dekont Açıklaması: Banka dekontunda “kapora”, “bağlanma parası” veya “araç satış kaporası” gibi açıklamaların bulunması, paranın kapora olarak verildiğinin ispatı için yeterli görülmektedir (BAM İstanbul 43. Hukuk Dairesi, 2020/613k; Bakırköy 7. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2021/189).
Ticari Defterler: Ticari uyuşmazlıklarda tarafların ticari defterlerindeki kayıtlar kaporanın varlığını ispatlayabilir (İzmir 6. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2018/338).
3. Sektörel ve Özel Değerlendirmeler
Araç Satışları: Araç satışlarında noter satışı öncesi verilen kaporalar, satış gerçekleşmezse genellikle iade edilir. Satıcı, alıcının vazgeçmesi durumunda zarara uğradığını ispatlayamazsa kaporayı tutamaz (İstanbul Anadolu 13. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2021/307; BAM İstanbul 12. Hukuk Dairesi, 2022/1246).
Şarta Bağlı Kapora: Kaporanın iadesi veya yanması belirli bir şarta (örneğin kredi çıkması, lokasyon onayı) bağlanmışsa ve bu şart gerçekleşmezse kapora iade edilir (İstanbul Anadolu 2. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2016/1154K; Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, 2011/226K).
Fiyat Garantisi: Bir kararda, kaporanın sadece rezervasyon için olduğu, fiyat garantisi sağlamadığı ve nihai faturadan düşüleceği belirtilmiştir (İstanbul 14. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2023/602
Sonuç Olarak: Türk hukuk uygulamasında kapora (bağlanma parası), sözleşmenin kurulduğuna dair bir kanıttır ve kural olarak “yanmaz”. Satışın gerçekleşmemesi halinde iadesi esastır. Kaporanın satıcıda kalabilmesi (yanması) için; sözleşmenin geçerli olması (resmi şekil şartı varsa uyulması) ve paranın “cayma parası” olduğunun açıkça kararlaştırılmış olması gerekmektedir. Geçersiz sözleşmelerde kapora her halükarda iade edilir.
Kapora Yanması Uyuşmazlıklarında Neden Uzman Avukat Desteği Gereklidir?
Kaporanın yanıp yanmayacağı; verilen paranın bağlanma parası mı yoksa cayma parası mı olduğu, asıl sözleşmenin geçerli olup olmadığı, resmi şekil şartına uyulup uyulmadığı ve tarafların tacir olup olmadığı gibi birçok hukuki kriterin birlikte değerlendirilmesini gerektirir. Uygulamada en sık yapılan hata, sözleşmede “iade edilmez” ibaresi bulunmasının kaporanın otomatik olarak yanacağı düşüncesidir. Oysa Yargıtay içtihatları bu konuda son derece teknik ve sınırlayıcıdır.
Özellikle Tuzla, Pendik, Kartal, Maltepe, Gebze ve Çayırova gibi taşınmaz ve araç satışlarının yoğun olduğu bölgelerde kapora uyuşmazlıkları sıkça dava konusu olmaktadır. Yanlış hukuki değerlendirme, iade edilmesi gereken bir kaporanın kaybedilmesine veya haksız yere dava açılmasına yol açabilmektedir.
Tuzla 2M Hukuk Avukatlık Bürosu, kaporanın hukuki niteliği, cayma parası–bağlanma parası ayrımı ve sebepsiz zenginleşmeden doğan iade davaları konusunda Yargıtay uygulamasına hâkim, sonuç odaklı hukuki destek sunmaktadır. Hak kaybı yaşanmaması için uzman avukat desteği büyük önem taşır.
