Giriş

Bu çalışma, eşin evi terk etmesi durumunda diğer eşin tek taraflı boşanma davası açıp açamayacağı ve bu davanın hukuki dayanaklarının neler olduğu sorusunu, sunulan Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi kararları çerçevesinde yanıtlamak amacıyla hazırlanmıştır. İncelenen kararlar, boşanma talebinin hangi koşullarda ve hangi hukuki gerekçelerle ileri sürülebileceğine dair önemli ilkeler ve ayrıntılar içermektedir. Çalışma, bu kararlardan elde edilen bulguları sentezleyerek, konuya ilişkin bütüncül bir bakış açısı sunmayı hedeflemektedir.

1.Eşin Evi Terkinde Dava Hakkı ve “Terk Etmeye Zorlama” İlkesi

İncelenen kararların ezici çoğunluğu, terke dayalı boşanma davası açma hakkının münhasıran “terk edilen” eşe ait olduğunu vurgulamaktadır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2017/2727 E., 2020/846 K. sayılı kararında bu ilke net bir şekilde ifade edilmiştir: “…diğer eşi ortak konutu terke zorlayan veya ortak konuta dönmesini engelleyen eşin terk eden eş konumunda olması nedeniyle terke dayalı boşanma davası açma hakkı bulunmamaktadır.”

Örneğin, bir kararda (Yargıtay 2. HD, 2015/14545 E., 2016/5851 K.), eşine fiziksel şiddet uygulayan ve bu sebeple kadının evi terk etmesine neden olan erkeğin, terke dayalı boşanma davası açma hakkının bulunmadığına hükmedilmiştir. Benzer şekilde, eşini ailesinin yanına gönderip “kızını istemiyorum” diyen ve ihtiyaçlarını karşılamayan erkeğin de terke zorlayan eş konumunda olduğu kabul edilmiştir (Yargıtay 2. HD, 2019/5550 E., 2019/9240 K.). Bu kararlar, mahkemelerin terk eyleminin arkasındaki nedenleri ve eşlerin kusur durumunu titizlikle incelediğini göstermektedir.

2. Terk İhtarı ve Usul Şartları

Terke dayalı boşanma davasının en önemli prosedürel adımı “ihtar” sürecidir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2017/2717 E., 2021/939 K. sayılı kararında belirtildiği gibi, bu tür davalar “çok sıkı maddi ve şekli şartlara bağlanmış olup titizlikle inceleme gerektirmektedir.” İhtarın usulüne uygun olması kritik öneme sahiptir. Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi’nin bir kararında (2017/3 E., 2017/14 K.) bu usul detaylandırılmıştır: “ihtar isteminde bulunan eş, eşini eve davet ederken yeterli miktardaki yol giderlerini karşılamak zorundadır. (…) ihtar eden eş, eşini davet ettiği müşterek konutun anahtarının nerede bulunduğu ve nasıl temin edileceğini de gönderilen ihtarda göstermelidir.” Bu gibi usuli eksiklikler, davanın esasına girilmeden reddedilmesine neden olabilir. Ayrıca, ihtar talebinin samimi bir eve dönüş arzusunu yansıtması gerekir. İhtar tebliğinden çok uzun bir süre sonra (örneğin 3 yıl) dava açılması, bu samimiyetin sorgulanmasına yol açabilir (Yargıtay 2. HD, 2012/22203 E., 2013/7818 K.).

3. Dönmemekte Haklı Sebep

Terk eden eşin, ihtara rağmen ortak konuta dönmemekte haklı bir sebebi varsa, dava yine reddedilir. Yargıtay kararlarında, eşin şiddete uğraması (Yargıtay 2. HD, 2022/5445 E., 2023/870 K.) veya davet edildiği konutun “manevi yönden bağımsız” olmaması (Yargıtay 2. HD, 2015/4852 E., 2015/19203 K.) gibi durumlar haklı sebep olarak kabul edilmiştir. Buna karşın, davet edilen konutun üst katında eşin ailesinin oturuyor olması, fiziken bağımsız olan konutun manevi bağımsızlığını ortadan kaldıran bir sebep olarak görülmemiştir (Yargıtay 2. HD, 2013/23842 E., 2014/8506 K.). Bu noktada mahkeme, somut olayın özelliklerine göre bir değerlendirme yapmaktadır.

4. Terk Olgusunun “Evlilik Birliğinin Sarsılması” Davasındaki Rolü

Birden fazla karar, ihtar şartı yerine getirilmeden açılan bir davanın terk sebebine (TMK m. 164) dayandırılamayacağını, ancak evlilik birliğinin temelinden sarsılması (TMK m. 166) kapsamında değerlendirileceğini belirtmektedir (Yargıtay 2. HD, 2011/18998 E., 2012/15133 K.). Bu durumda, terk eylemi, evliliğin çekilmez hale geldiğini gösteren bir vakıa olarak ileri sürülür. Ancak bu yola başvurulduğunda, davacının, davalı eşin de kusurlu olduğunu ispat etmesi gerekir. Eğer evliliğin sarsılmasına tamamen davacı sebep olmuşsa, davası reddedilecektir (Yargıtay 2. HD, 2015/15112 E., 2016/6431 K.).

Sonuç

Eşinizin evi terk etmesi durumunda tek taraflı boşanma davası açmanız mümkündür, ancak bu hakkın kullanımı belirli koşullara ve hukuki dayanaklara bağlıdır:

Terke Dayalı Boşanma (TMK m. 164): Bu yolu seçerseniz, eşinizi evi terk etmeye sizin zorlamadığınızdan veya eve dönmesini engellemediğinizden emin olmalısınız. Aksi halde, hukuken “terk eden” siz sayılırsınız ve dava hakkınız olmaz. Bu dava için, terk eyleminin üzerinden en az 6 ay geçmesi ve bu süreçte usulüne uygun bir “eve dön” ihtarının sonuçsuz kalması zorunludur.

Evlilik Birliğinin Sarsılmasına Dayalı Boşanma (TMK m. 166): Eğer terke dayalı davanın sıkı şartlarını yerine getiremiyorsanız, eşinizin evi terk etmesini evlilik birliğinin temelinden sarsıldığının bir kanıtı olarak sunarak dava açabilirsiniz. Bu durumda, terk eyleminin yanı sıra, evliliğin devamının beklenemeyecek derecede çekilmez hale geldiğini ve bu durumda eşinizin de kusurlu olduğunu ispatlamanız gerekecektir.

Her iki durumda da, terk eyleminin arkasındaki nedenler, eşlerin kusur durumu ve olayın somut özellikleri mahkeme tarafından titizlikle değerlendirilecektir. Sunulan yargı kararları, bu tür davaların oldukça teknik ve detaya dayalı olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, hak kaybı yaşamamak ve süreci doğru yönetmek adına bir avukattan hukuki destek almanız şiddetle tavsiye edilir.

Boşanma Davası Açma Hakkı: Eşin evi terk etmesi durumunda, terk edilen eşin tek taraflı boşanma davası açma hakkı bulunmaktadır. Bu hak, temel olarak Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 164. maddesinde düzenlenen “terk” sebebine dayanmaktadır.

“Terk Eden” ve “Terk Edilen” Ayrımı: Yargı kararlarında en sık vurgulanan ve en kritik nokta, “terk eden” ve “terk edilen” eşin kim olduğunun doğru tespitidir. Neredeyse tüm kararlarda alıntılanan TMK m. 164’teki şu hüküm esastır: “Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır.” Bu ilke uyarınca, eşini evden kovan, şiddet uygulayarak gitmesine sebep olan veya eve dönmesini engelleyen eş, hukuken “terk eden” konumundadır ve bu sebebe dayanarak boşanma davası açamaz.

Terke Dayalı Davanın Şartları: Terk sebebine dayalı bir boşanma davasının kabulü için sıkı maddi ve şekli şartlar aranmaktadır. Bu şartlar şunlardır:

Terk eylemi, evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri yerine getirmemek amacıyla yapılmalıdır.

Ayrılık en az altı ay sürmüş ve devam ediyor olmalıdır.

Terk edilen eşin talebi üzerine, hâkim veya noter tarafından terk eden eşe “eve dön” ihtarında bulunulmalı ve bu ihtar sonuçsuz kalmalıdır.

İhtar, terk tarihinden itibaren dördüncü ay bittikten sonra istenebilir ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz.

“Haklı Sebep” Kavramı: Terk eden eş, evi terk etmekte veya yapılan ihtara rağmen eve dönmemekte “haklı bir sebebe” sahipse, terk nedenine dayalı boşanma davası reddedilir. Şiddet görmek, hakarete uğramak, oturulan konutun bağımsız veya yaşanılabilir olmaması gibi durumlar haklı sebep olarak kabul edilebilir.

Alternatif Boşanma Sebebi: Eğer terke dayalı boşanma davasının (TMK m. 164) şartları oluşmamışsa veya bu yola başvurulmak istenmiyorsa, eşin evi terk etmesi “evlilik birliğinin temelinden sarsılması” (TMK m. 166/1) sebebine dayalı bir boşanma davasında delil olarak kullanılabilir. Ancak bu durumda, birçok kararda belirtildiği gibi, “Fiili ayrılık tek başına boşanma sebebi değildir.” Evlilik birliğinin ortak hayatı sürdürmenin beklenemeyeceği derecede sarsıldığının ve bu sarsılmada davalı eşin de kusurlu olduğunun kanıtlanması gerekir. Bir makale önerisi.

Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Evlilik birliğinde eşler arasında yaşanan sorunlarda, özellikle fiziksel şiddet veya psikolojik baskı gibi ciddi sebeplerle evin terk edilmesi durumunda, terk eyleminin hukuki sonuçları tarafların kusur durumuna göre değişmektedir. Örneğin, bir Yargıtay kararında (Yargıtay 2. HD, 2015/14545 E., 2016/5851 K.), fiziksel şiddet nedeniyle evi terk eden kadının bu davranışının haklı görüldüğü, şiddet uygulayan erkeğin ise terke dayalı boşanma davası açma hakkının bulunmadığı belirtilmiştir. Benzer şekilde, eşini ailesinin yanına gönderip “kızını istemiyorum” diyerek ihtiyaçlarını karşılamayan erkeğin de terke zorlayan taraf olduğu kabul edilmiştir (Yargıtay 2. HD, 2019/5550 E., 2019/9240 K.). Bu gibi kararlar, mahkemelerin yalnızca evin terk edilip edilmediğine değil, terk eyleminin arkasındaki gerekçelere ve tarafların davranışlarına dikkat ettiğini ortaya koymaktadır.

İşte bu nedenle Tuzla avukat desteği büyük önem taşır. Terke dayalı boşanma davası açmayı düşünen kişilerin, kendi eylemlerinin ve karşı tarafın davranışlarının hukuki açıdan nasıl değerlendirileceğini önceden bilmesi gerekir. Bir Tuzla boşanma avukatı, hem boşanma sürecinde doğru adımların atılmasını sağlar hem de mahkemenin hangi durumları haklı terk olarak kabul ettiğini somut olayınıza göre yorumlayarak sizi yönlendirir. Özellikle (Pendik, Kartal, Maltepe, Gebze, Çayırova, Tepeören, Orhanlı, Aydınlı, Tuzla gibi bölgelerde) evin terk edilip edilmediği, bunun haklı sebebe dayanıp dayanmadığı gibi konularda yapılan yanlış beyanlar veya eksik iddialar, davanın kaybedilmesine neden olabilir. Bu nedenle Tuzla ve çevresinde yaşayanların, böyle karmaşık ve kritik hukuki süreçlerde profesyonel avukat desteğine başvurması büyük önem arz eder.