Genel Konular

Giriş

Bu yazı, aleyhine icra takibi başlatılan bir kişinin “Ne yapmalıyım?” ve “Mallarıma hemen el konur mu?” sorularına, sunulan çeşitli yargı kararları ışığında kapsamlı bir yanıt sunmak amacıyla hazırlanmıştır. İncelenen Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Bölge Adliye Mahkemesi ve İlk Derece Mahkemesi kararları, icra takibi sürecinin belirli aşamalardan oluştuğunu ve borçlunun haklarını kullanması için çeşitli yasal mekanizmaların bulunduğunu ortaya koymaktadır. Yazı, bu sürecin nasıl işlediğini, mallara el konulmasının (haciz) hangi koşullara bağlı olduğunu ve borçlunun atabileceği adımları ana bulgular, inceleme ve sonuç bölümleri altında detaylandırmaktadır.

İncelenen mahkeme kararları, icra takibi sürecine ve haciz işlemlerine ilişkin temel prensipleri ve borçlu haklarını net bir şekilde ortaya koymaktadır. Temel bulgular aşağıdaki gibi özetlenebilir:

İcra Takibi Haciz İşlemi Anında Gerçekleşmez, Süreç Aşamalıdır

 Kararların ezici bir çoğunluğu, icra takibi başlar başlamaz mallara el konulmasının standart bir uygulama olmadığını vurgulamaktadır. Süreç, borçluya bir ödeme veya icra emri tebliğ edilmesiyle başlar. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin bir kararında belirtildiği gibi, “ödeme emrinde belirtilen ödeme süresi geçmedikçe, alacaklı tarafça haciz istenemeyeceği gibi, bu koşullar oluşmadan önce konulan hacizler de geçersizdir” (Yargıtay-12. HD-2016/21549). Bu, borçluya ödeme yapması veya itiraz etmesi için yasal bir süre tanındığını gösterir.

Takibin “Kesinleşmesi” Haciz İçin Bir Ön Koşuldur

Birçok kararda haciz işleminin temel şartı olarak takibin kesinleşmesi gösterilmektedir. Kesinleşme, borçlunun yasal süresi içinde ödeme emrine itiraz etmemesi veya yaptığı itirazın mahkeme tarafından kaldırılmasıyla gerçekleşir. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin belirttiği gibi, “Haciz, kesinleşmiş icra takibinin konusu olan bir alacağın ödenmesini teminen borçluya ait ve haczi kabil bulunan mallara… el koyması işlemidir” (Yargıtay-14. HD-2020/2095). Takip kesinleşmeden yapılan hacizler usulsüzdür ve şikâyet üzerine kaldırılabilir (Yargıtay-12. HD-2013/12198).

Borçlunun Aktif Olarak Kullanabileceği Hakları Vardır:

İtiraz Hakkı: Borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren yasal süre içinde (genellikle 7 gün) icra dairesine itirazda bulunabilir. Süresinde yapılan bir itiraz, takibi durdurur. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin bir kararında, “borçlu süresinde ve usule uygun olarak itiraz etmiş ise İİK’nın 66. maddesi gereğince anılan takip duracağından, durma kararı sonrası itirazın iptali veya itirazın kaldırılmasına karar verilmeden takip dosyasında hiçbir işlem yapılamayacağı” (Yargıtay-12. HD-2022/10504) belirtilmiştir.

Menfi Tespit Davası: Borçlu olmadığını düşünen kişi, borçlu olmadığının tespiti için mahkemede dava açabilir. Bu dava, takibi kendiliğinden durdurmaz ancak mahkemeden teminat karşılığında ihtiyati tedbir talep edilebilir. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi kararında, borçlunun “…alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere göstereceği teminat karşılığında, mahkemeden ihtiyati tedbir yoluyle icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmemesini isteyebilir” hükmü yer almaktadır (Gaziantep BAM-2022/619).

Şikâyet Hakkı: Borçlu, icra dairesinin usulsüz işlemlerine karşı icra mahkemesine şikâyette bulunabilir. Örneğin, tebligatın usulsüz yapılması veya takip kesinleşmeden haciz uygulanması gibi durumlar şikâyet konusudur (Yargıtay-12. HD-2018/4071).

İhtiyati Haciz ve Kesin Haciz Farkı: Bazı durumlarda, alacaklı, alacağını güvence altına almak için takipten önce veya takip sırasında mahkemeden “ihtiyati haciz” kararı alabilir. Ancak bu, geçici bir tedbirdir. Denizli Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararında vurgulandığı gibi, “ihtiyati haczin kesin (icrai) bir etkisi yoktur. Alacaklı, ihtiyati haciz kesinleşmeden…ihtiyaten haczedilmiş olan malların satılmasını isteyemez” (Denizli BAM-2025/209). İhtiyati haciz, malların satılmasına imkân tanımaz, sadece alacağı güvenceye alır.

Haczedilemeyecek Mallar ve Hacizde Sınırlar: Kanunlar, borçlunun ve ailesinin yaşamını sürdürmesi için gerekli olan bazı malların haczedilemeyeceğini belirtir. Örneğin, borçlunun onayı olmadan emekli maaşı haczedilemez (Yargıtay HGK-2013/2274). Ayrıca, yapılan haczin borç miktarını aşmaması gerekir. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, borcu aşan haczin “haksız haciz niteliğinde” olacağını belirtmiştir (Yargıtay-10. HD-2013/24713).

İnceleme ve Değerlendirme

İncelenen kararlar bütünüyle değerlendirildiğinde, Türk icra hukukunun borçluyu tamamen korumasız bırakmadığı, aksine süreci belirli kurallara ve aşamalara bağladığı görülmektedir. “İcra takibi başlatıldı” ifadesi, sürecin sonu değil, başlangıcıdır. Bu başlangıç, borçluya savunma ve itiraz haklarını kullanma fırsatı tanır.

Kararlar arasındaki tutarlılık, temel prensiplerin (tebligat, itiraz süresi, kesinleşme) tüm yargı kademelerince benimsendiğini göstermektedir. Farklılıklar ise davanın özel koşullarından (kambiyo senedi takibi, konkordato, ilamın niteliği, üçüncü kişi olma durumu vb.) kaynaklanmaktadır. Örneğin, kambiyo senedine dayalı bir takipte borca itirazın takibi durdurmaması (İstanbul BAM-2022/1298), genel haciz yolundan farklı bir durum yaratır. Benzer şekilde, konkordato mühleti içinde olan bir borçluya karşı takip yapılamaması (Yargıtay-12. HD-2022/8534), borçluya önemli bir koruma sağlar.

Bu perspektiften bakıldığında, borçlunun pasif kalmaması kritik öneme sahiptir. Yasal sürelerin kaçırılması (örneğin ödeme emrine itiraz süresinin geçirilmesi), takibin kesinleşmesine ve haciz aşamasına hızla geçilmesine neden olur. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin bir kararında, “takibe karşı süresinde borçlu vekili tarafından itiraz edilmeyerek takibin […] tarihinde kesinleştiği” (Yargıtay-12. HD-2008/15643) belirtilerek, itiraz edilmemesinin sonuçları vurgulanmıştır. Dolayısıyla, borçlunun en doğru adımı, tebligatı alır almaz durumu hukuki açıdan değerlendirmektir.

Sonuç

Mallarınıza Hemen El Konulur mu? Hayır, icra takibinin başlatılması, mallarınıza derhal el konulacağı anlamına gelmez. Haciz işlemi, ancak size usulüne uygun bir ödeme/icra emri tebliğ edildikten, yasal itiraz ve ödeme süreleri geçtikten ve takip “kesinleştikten” sonra yapılabilir. İhtiyati haciz gibi istisnai durumlarda geçici bir tedbir uygulanabilse de bu, malların satılmasına imkân tanımaz.

Ne Yapmalıyım?

Panik Yapmayın: Sürecin aşamalardan oluştuğunu ve yasal haklarınız olduğunu unutmayın.

Tebligatı Dikkatlice İnceleyin: Size ulaşan ödeme emrini veya icra emrini dikkatle okuyun. Borcun kaynağını, miktarını ve itiraz sürelerini kontrol edin.

Sürelere Dikkat Edin: İtiraz ve diğer yasal hakların kullanımı için kanunda belirtilen süreler (genellikle 7 gün) çok önemlidir. Bu süreleri kaçırmamak kritik rol oynar.

Profesyonel Hukuki Destek Alın: İncelenen tüm kararlar, icra hukukunun teknik ve karmaşık bir alan olduğunu göstermektedir. Durumunuzun özelliklerine (takibin türü, borcun dayanağı vb.) göre en doğru stratejiyi belirlemek, haklarınızı eksiksiz ve zamanında kullanmak için mutlaka bir avukata danışmanız tavsiye edilir. Bir avukat, takibe itiraz etmek, menfi tespit davası açmak veya usulsüz işlemlere karşı şikâyette bulunmak gibi en uygun adımları atmanıza yardımcı olacaktır. Bir yazı önerisi

Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

İcra takibi başlatılması, mallarınıza hemen el konulacağı anlamına gelmez. Haciz işlemleri, borçluya usulüne uygun ödeme veya icra emri tebliğ edilmesi, yasal itiraz/ödeme süresinin geçmesi ve takibin kesinleşmesi aşamalarından sonra yapılabilir. Bu süreçte borçlunun itiraz hakkı, menfi tespit davası açma imkânı, şikâyet hakkı gibi yasal yolları vardır. Ayrıca kanun, bazı malların (ör. emekli maaşı) haczine izin vermez.

Ancak, sürelerin kaçırılması halinde haciz aşamasına hızla geçilir. Bu nedenle Tuzla avukat desteği, hak kayıplarını önlemek açısından kritik önemdedir. Tİstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Gebze avukat, Aydınlı avukat, Orhanlı avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat veya Çayırova avukat, Şekerpınar avukat, Güzelyalı avukat gibi bölgelerde icra hukuku tecrübesine sahip bir Tuzla avukat; tebligatın incelenmesinden sürelere uygun itirazın yapılmasına, usulsüz işlemlere karşı şikâyete kadar tüm adımları zamanında ve doğru şekilde yürütebilir.

İcra süreci teknik ve karmaşık olduğundan, Tuzla avukat ile çalışmak hem mallarınızın haksız yere haczini engelleyebilir hem de süreci sizin adınıza etkin biçimde takip ederek ekonomik ve hukuki güvenliğinizi korur.

Bu çalışma, “Miras nasıl paylaşılır; reddi miras nedir ve nasıl yapılır?” sorusuna yanıt olarak sunulan yargı kararı özetlerinin analiziyle hazırlanmıştır. Çalışma, Türk Medeni Kanunu (TMK) çerçevesinde mirasın paylaşımının temel prensiplerini, mirasın reddi (reddi miras) müessesesinin tanımını, türlerini, hukuki sonuçlarını ve usulünü Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi kararları ışığında detaylı bir şekilde incelemektedir. Analiz, özellikle mirasın reddinin miras paylarına etkisi ve bu durumun mirasçılık belgesine yansıtılması gerekliliği üzerinde yoğunlaşmaktadır.

Mirasın Paylaşımı: Mirasın paylaşımı, TMK’da belirtilen yasal mirasçılar arasında, mirasbırakanın ölüme bağlı tasarrufları da dikkate alınarak yapılır. Paylaşımın temel belgesi, aksi ispatlanana kadar geçerli bir karine teşkil eden mirasçılık belgesidir (veraset ilamı). Mirasçıların tamamının katılımıyla yapılacak rızai paylaşım esastır; aksi takdirde yargısal taksim yoluna gidilir.

Reddi Mirasın Tanımı ve Türleri: Reddi miras, yasal veya atanmış mirasçının, kendisine kalan mirası kabul etmeme yönündeki tek taraflı irade beyanıdır. İncelenen kararlarda iki tür reddi miras öne çıkmaktadır:

Gerçek Ret (TMK m. 609): Mirasçının, yasal süre içinde sulh hukuk mahkemesine yapacağı sözlü veya yazılı, kayıtsız ve şartsız beyanla mirası reddetmesidir.

Hükmen Ret (TMK m. 605/2): Mirasbırakanın ölüm tarihinde terekesinin borca batık (ödemeden aciz) olduğunun açıkça belli veya resmen tespit edilmiş olması halinde mirasın kendiliğinden reddedilmiş sayılmasıdır. Bu tür ret için kanunda belirtilen 3 aylık süre işlemez.

Reddi Mirasın En Önemli Hukuki Sonucu: Yargı kararlarında en çok vurgulanan ve TMK m. 611’de düzenlenen sonuç, mirası reddeden yasal mirasçının payının, miras açıldığı zaman kendisi sağ değilmiş gibi diğer hak sahiplerine geçmesidir. Bu, reddedenin payının kendi altsoyuna (çocukları ve torunlarına) intikal etmesi anlamına gelir.

Mirasçılık Belgesinin Rolü: Yargıtay, mirasçılık belgelerinde mirası reddeden kişiye işaret etmekle yetinilmesini yeterli görmemektedir. Kararlarda istikrarlı bir şekilde, “mirası ret nedeniyle, mirasçılık sıfatını kaybedenlerin ve bunların payının akıbetinin (kime kalacağının)’da gösterilmesi gerekir” ilkesi vurgulanmaktadır. Bu detayın eksikliği, kararlar için bir bozma nedeni sayılmaktadır.

Tüm Mirasçıların Reddi: En yakın yasal mirasçıların tamamının mirası reddetmesi halinde, tereke iflas hükümlerine göre tasfiye edilir (TMK m. 612). Bu durumda sulh hukuk mahkemesi resen tasfiye sürecini başlatır ve bir tereke temsilcisi atar.

A. Mirasın Paylaşımı

İncelenen yargı kararları, mirasın paylaşımının usulünden çok, paylaşımı etkileyen özel bir durum olan reddi miras üzerinde durmaktadır. Ancak kararlardan süzülen temel prensipler şunlardır:

Yasal Dayanak ve Mirasçılık Belgesi: Miras paylaşımının hukuki çerçevesini TMK m. 495-501 arasındaki yasal mirasçılığa ilişkin hükümler oluşturur. Paylaşımın başlangıç noktası, TMK m. 598 uyarınca düzenlenen ve “aksi ispat edilinceye kadar adına düzenlenmiş bulunan kişi ve kişilerin mirasçılığı lehine bir karine oluşturan” mirasçılık belgesidir (Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 2015/2235 E., 2015/11024 K.).

Paylaşım Yöntemi: Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin bir kararında (2018/582 E., 2019/1125 K.) vurgulandığı üzere, usulüne uygun bir paylaşımdan söz edebilmek için “tüm mirasçıların bir araya gelerek, terekeyi iradeleri ile pay etmeleri” gerekmektedir. Bu, rızai taksimin önceliğini göstermektedir.

B. Reddi Miras (Mirasın Reddi)

Yargı kararları, reddi miras kurumunu ve sonuçlarını detaylı olarak ele almaktadır.

Reddi Mirasın Yapılışı ve Türleri

Gerçek Ret: Mirasçının mirası açıkça reddetmesidir. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 2016/5412 E., 2017/4279 K. sayılı kararında bu tür, “mirasçıların sulh mahkemesine sözlü veya yazılı beyanı ile yapılır (TMK m. 609)” şeklinde tanımlanmıştır. Bu beyanın yasal süre içinde ve kayıtsız şartsız olması zorunludur.

Hükmen Ret: Terekenin borca batık olması durumunda ortaya çıkar. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 2017/402 E., 2020/8602 K. sayılı kararında belirtildiği gibi, “ölüm tarihinde miras bırakanın ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise, miras reddedilmiş sayılır” (TMK m. 605/2). Bu durumda mirasçılar, tereke işlerine karışmamış olmak kaydıyla, süreye bağlı olmaksızın her zaman terekenin borca batık olduğunun tespitini isteyebilirler. Bu dava, tereke alacaklılarına karşı açılır.

2. Reddi Mirasın Hukuki Sonuçları ve Payların İntikali

Kararlarda en çok üzerinde durulan konu, reddin hukuki sonuçlarıdır. Neredeyse tüm ilgili kararlarda TMK m. 611’e atıf yapılmaktadır: “Yasal mirasçılardan biri mirası reddederse onun payı, miras açıldığı zaman kendisi sağ değilmiş gibi hak sahiplerine geçer.” (Örn: Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 2015/2136 E., 2015/6793 K.; Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, 2010/9891 E., 2011/451 K.)

Bu hükmün pratikteki anlamı, mirası reddeden kişinin payının diğer mirasçılara değil, doğrudan kendi altsoyuna (çocuklarına) geçmesidir. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi bu durumu, “mirası red eden… kişilerin mirası red etmekle miras kendileri sağ değilmiş gibi mirasçılarına geçeceği nazara alınarak muris …’ye ait yeni bir veraset ilamı alınıp, alınan mirasçılık belgesinde mirası red edenlerin kanuni mirasçıları varsa onlarında davaya dahil edilip sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken…” ifadeleriyle açıklamış ve bu usulün takip edilmemesini bir bozma nedeni saymıştır.

3. Tüm Mirasçıların Mirası Reddetmesi

En yakın yasal mirasçıların tamamı mirası reddederse, miras ikinci derece mirasçılara geçmez. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 2015/1822 E., 2015/5797 K. sayılı kararında bu durum net bir şekilde ifade edilmiştir:“TMK’nın 612. maddesinde yer alan ‘En yakın yasal mirasçıların tamamı tarafından reddedilen miras sulh hukuk mahkemesince iflas hükümlerine göre tasfiye edilir’ hükmüne göre miras reddedilmiş olmakla tasfiyeye tabi tutulacağından takip murisin ikinci derece mirasçılarına yöneltilemez.”Bu durumda mahkeme, talebe bağlı olmaksızın resen tasfiye işlemlerini başlatmalıdır (Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, 2014/12820 E., 2015/1155 K.).

4. Reddi Mirasın Yargılamaya ve Mirasçılık Belgesine Etkisi

Yargıtay, mirasın reddi olgusunun hukuki sonuçlarının sadece terekenin paylaşımı aşamasına bırakılmasını hatalı bulmaktadır. Mirasçılık belgesi düzenlenirken bu durumun net bir şekilde yansıtılması gerektiği birçok kararda tekrarlanmıştır. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 2015/1986 E., 2015/6329 K. sayılı kararında olduğu gibi, mahkemelerden beklenen; **”mirası ret nedeniyle, mirasçılık sıfatını kaybedenlerin ve bunların payının akıbetinin de (kime kalacağının) gösterilmesi”**dir. Aksi halde düzenlenen belge, infaz kabiliyetinden yoksun ve kafa karıştırıcı olacaktır.

Sonuç

İncelenen yargı kararları, mirasın paylaşımı ve reddi müesseselerine ilişkin kapsamlı bir hukuki çerçeve sunmaktadır. Mirasın paylaşımı yasal ve iradi mirasçılık kurallarına göre yapılırken, reddi miras kurumu bu paylaşımı doğrudan etkileyen önemli bir mekanizmadır. Yüksek Mahkeme kararları, özellikle TMK m. 611’in uygulanmasında titizlik gösterilmesini talep etmektedir. Buna göre, mirası reddeden bir kişinin payının kime ve nasıl geçeceği, düzenlenecek mirasçılık belgesinde hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde açıkça belirtilmelidir. Mirasçıların tamamının mirası reddetmesi halinde ise terekenin iflas hükümlerine göre tasfiye edileceği unutulmamalıdır. Bu çalışma, avukatların reddi miras içeren dosyalarda izlemesi gereken usulü ve dikkat etmesi gereken kritik noktaları yargı içtihatları temelinde ortaya koymaktadır. Bir yazı önerisi.

Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Mirasın paylaşımı ve reddi miras, ilk bakışta basit görünse de uygulamada oldukça karmaşık hukuki sonuçlar doğurabilmektedir. Özellikle mirasçılık belgesinin düzenlenmesi, reddin miras paylarına etkisi ve terekenin tasfiye süreci, hem usul hem de esas açısından dikkat gerektirmektedir. Yanlış veya eksik işlem yapılması, mirasçıların hak kaybına uğramasına ve uzun yargılama süreçlerine yol açabilmektedir.

Tuzla’da yaşayan mirasçılar açısından uzman bir avukat desteği;

Mirasçılık belgesinin doğru şekilde düzenlenmesini,

Reddi miras işlemlerinin süresinde ve usule uygun yapılmasını,

Mirasın paylaşımında rızai taksimin sağlıklı yürütülmesini,

Tüm mirasçıların reddi halinde terekenin tasfiyesi sürecinde hakların korunmasını,

Yargıtay içtihatları doğrultusunda hak kaybına yol açabilecek hataların önlenmesini sağlar.

Bu nedenle, İstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Aydınlı avukat, Orhanlı avukat, Gebze avukat, Çayırova avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat gibi bölgelerdemirasın paylaşımı veya reddi miras süreçlerinde Tuzla’da uzman bir avukatla çalışmak, hem hukuki güvenlik hem de mirasçıların menfaatlerinin korunması açısından büyük önem taşır.

Giriş

Eşin Kredi Borcundan Diğer Eş Sorumlu Olur Mu? çokça sorulan sorular arasında yer almaktadır. Evlilik birliği içerisinde eşlerden birinin bankalardan veya diğer finans kuruluşlarından çektiği kredi borçlarının, diğer eşin hukuki ve mali durumunu ne şekilde etkilediği, sıkça karşılaşılan ve önemli hukuki sonuçlar doğuran bir sorundur. Türk hukuk sisteminde, eşlerin borçlarından sorumluluğu konusunda mutlak bir kural bulunmamakla birlikte, temel ilke borçların şahsiliğidir; yani kural olarak herkes kendi borcundan şahsen sorumludur. Ancak, evlilik birliğinin getirdiği hukuki statü, eşlerin birlikte veya birbirleri adına yaptıkları işlemler, aralarındaki mal rejimi ve özellikle kredi sözleşmelerine eklenen ek taahhütler bu temel ilkeye önemli istisnalar getirmektedir. Bu çalışma, sunulan Yargı Kararları ışığında, bir eşin kredi borcundan diğer eşin hangi şartlar altında sorumlu tutulabileceğini, bu sorumluluğun sınırlarını ve konuyla ilgili farklı hukuki perspektifleri inceleyerek kapsamlı bir analiz sunmayı amaçlamaktadır.

1. Eşin Kredi Borcunda Borçların Şahsiliği İlkesi ve Sözleşmeye Taraf Olma Zorunluluğu

Eşler arasındaki borç sorumluluğunda temel prensip, borcun kişisel olmasıdır. Bir eşin, diğerinin borcundan sorumlu tutulabilmesi için o borç ilişkisine hukuken dahil olması gerekir. Yargıtay 19. Hukuk Dairesi’nin bir kararı bu ilkeyi net bir şekilde ortaya koymaktadır. Kararda, davalı eşin ortak hesap sözleşmesinde imzası olmasına rağmen, kredili hale getirilen ve borcun kaynağı olan Kredili Mevduat Hesabı Sözleşmesi’nde imzası bulunmadığı için sorumlu tutulamayacağı belirtilmiştir: “Ortak Hesap Sözleşmesinin 8. maddesindeki müteselsil sorumluluk ilkesinin Kredili Mevduat Hesabı Sözleşmesinde imzası bulunmayan davalı [eş]’e uygulanamayacağı” (Yargıtay 19. HD, 2013/9161). Bu karar, borcun kaynağı olan asıl sözleşmeye taraf olmayan eşin, sırf evli olması veya başka bir ilişkili sözleşmede imzasının bulunması nedeniyle sorumlu tutulamayacağını göstermektedir.

2. Kefalet: En Yaygın Sorumluluk Nedeni ve Eş Rızası Şartı

Kararların büyük bir çoğunluğu, eşin sorumluluğunun “kefalet” ilişkisinden doğduğunu göstermektedir. Ancak 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 584. maddesi, kefalet sözleşmesinin geçerliliği için kritik bir şart getirmiştir: Eş Rızası. Konya Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararında bu kural açıkça vurgulanmıştır:“…eşlerden biri mahkemece verilmiş bir ayrılık kararı olmadıkça veya yasal olarak ayrı yaşama hakkı doğmadıkça, ancak diğerinin yazılı rızasıyla kefil olabilir.” (Konya BAM 6. HD, 2024/1039). Eş rızasının sonradan tamamlanabilecek bir eksiklik olmadığı, sözleşmenin en başında bulunması gereken bir geçerlilik şartı olduğu da İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi tarafından şu şekilde ifade edilmiştir:

“Türk Borçlar Kanunu’nun 584/1 inci maddesine göre rıza sonradan verilecek icazet ile tamamlanmadığından, eşin izni tamamlayıcı unsur değil geçerlilik unsurudur.” (İstanbul BAM 12. HD, 2018/1047). Bu doğrultuda, eş rızası usulüne uygun alınmamışsa veya sahte ise, kefalet sözleşmesi geçersiz sayılmakta ve kefil olan eş borçtan sorumlu tutulmamaktadır (Bakırköy 2. Asliye Tic. Mah., 2017/236; İstanbul 5. Asliye Tic. Mah., 2021/835).

3. Eş Rızası Kuralının İstisnaları: Ticari Krediler

Kanun koyucu, ticari hayatın akıcılığını korumak amacıyla eş rızası kuralına önemli istisnalar getirmiştir. Eğer kefalet, bir ticari işletme veya şirketle ilgili olarak veriliyorsa ve kefil olan eş o şirketin ortağı veya yöneticisi ise, eş rızası aranmaz. Bu durum, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’nin bir kararında netleştirilmiştir: “daval… gerçek kişilerin diğer davalı…borçlu şirketin yöneticileri olduğu anlaşılmakla 6098 sayılı Kanun’ un 584/3. maddesi uyarınca da eşlerinin ticari krediye kefalete rızaları gerekmemektedir.” (İstanbul BAM 13. HD, 2018/239). Bu istisna, özellikle şirketler lehine çekilen kredilerde kefil olan eşlerin sorumluluğu açısından kritik bir ayrım yaratmaktadır.

4. Diğer Sorumluluk Halleri

Müşterek Borçluluk: Eğer bir eş kredi sözleşmesini kefil olarak değil de “müşterek borçlu” olarak imzalarsa, borcun tamamından asıl borçlu gibi sorumlu olur (Yargıtay 13. HD, 2014/43722).

İpotek Verme: Bir eş, diğer eşin kredi borcuna karşılık kendi adına kayıtlı bir taşınmazı ipotek olarak gösterebilir. Bu durumda eş, borçtan şahsen sorumlu olmasa da, alacaklı banka borç ödenmediğinde ipotekli taşınmazın satılmasını talep edebilir. Bu halde sorumluluk, ipotek verilen malın değeri ile sınırlıdır (İzmir 3. Asliye Tic. Mah., 2021/227).

Mal Rejiminin Tasfiyesi: Yasal mal rejimi olan “edinilmiş mallara katılma” rejiminde, evlilik birliği içinde bir malın edinilmesi için çekilen kredi borcu, o malın borcu olarak kabul edilir. Boşanma halinde malın değerinden bu borç düşüldükten sonra kalan “artık değer” paylaşıma tabi tutulur (Yargıtay 8. HD, 2012/13656). Bu durum, borçtan dolaylı bir etkilenme ve sorumluluk anlamına gelir.

Sonuç

İncelenen yargı kararları bütünüyle değerlendirildiğinde, “bir eşin kredi borcundan diğer eş sorumlu olur mu?” sorusunun cevabının, her somut olayın kendi özel koşullarına göre değiştiği sonucuna varılmaktadır. Hukuki olarak temel ilke, borçların şahsiliği ve her eşin kendi borcundan sorumlu olmasıdır. Ancak bu ilke, eşin borca açık bir hukuki işlemle dahil olmasıyla ortadan kalkmaktadır.Bir eşin diğer eşin kredi borcundan sorumlu tutulabilmesi için;

Kredi sözleşmesini “müşterek borçlu” veya “müteselsil kefil” olarak imzalamış olması,

Kefalet durumunda, kanunun aradığı istisnai haller (ticari kredi vb.) dışında, diğer eşin geçerli ve yazılı rızasının alınmış olması,

Diğer eşin borcu için kendi malvarlığı üzerinde ipotek gibi bir ayni teminat tesis etmiş olması

gibi koşullardan en az birinin gerçekleşmesi gerekmektedir. Eşler arasında geçerli bir hukuki taahhüt olmaksızın, sırf evlilik birliği nedeniyle bir borç sorumluluğu doğmamaktadır. Bu nedenle, kredi sözleşmeleri gibi mali yükümlülük altına girilirken, atılan imzaların ve üstlenilen sıfatların (kefil, müşterek borçlu vb.) hukuki sonuçları hakkında bilinçli olunması büyük önem taşımaktadır. Bir makale önerisi.

Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Eşler arasındaki borç sorumluluğu, hem Türk Borçlar Kanunu hem de aile hukuku ve ticaret hukuku düzenlemelerinin kesiştiği, karmaşık yorum ve uygulama sorunları barındıran bir alandır. Özellikle kefalet sözleşmelerinde eş rızası, ticari kredi istisnaları, müşterek borçluluk ve ipotek gibi farklı sorumluluk halleri, çoğu zaman taraflarca imza anında tam olarak kavranamamaktadır.

Tuzla’da faaliyet gösteren avukatlar;

Bölgedeki bankacılık ve finans kurumlarının uygulamalarını ve sözleşme standartlarını yakından bilir.

Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi içtihatlarını güncel olarak takip ederek, müvekkil lehine kullanılabilecek emsal kararları davalara entegre eder.

Kefalet, müşterek borçluluk veya ipotek gibi durumlarda imzanın hukuki niteliğini ve bunun doğuracağı sorumluluğu, işlem öncesinde net şekilde açıklar.

Geçersiz kefalet veya usulüne aykırı eş rızası gibi durumlarda borçtan kurtulma yollarını etkin biçimde uygular.

Bu nedenle, eşler arasında borç sorumluluğu tartışmalı olan durumlarda, hem hak kaybını önlemek hem de yanlış taahhütlerin altına imza atmamak için, İstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Gebze avukat, Aydınlı avukat, Orhanlı avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat veya Çayırova avukat, Şekerpınar avukat, Güzelyalı avukat gibi bölgelerde Tuzla’da borçlar hukuku ve ticaret hukuku alanında deneyimli bir avukattan destek almak kritik öneme sahiptir.

Giriş

Bu çalışma “Nafaka kim alır, ne miktarda ve hangi sürelerde verilir?” sorusuna, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi kararları özetleri temel alınarak, Türk hukuk sisteminde “nafaka” kurumunun kime, ne kadar ve ne kadar süreyle verildiğini analiz etmek amacıyla hazırlanmıştır. İncelenen kararlar, nafakanın farklı türleri olan yoksulluk, iştirak, tedbir ve yardım nafakası arasındaki ayrımları, bu nafakalara hükmedilirken gözetilen ilkeleri ve uygulamadaki önemli usuli detayları ortaya koymaktadır. Çalışma, bu kararlardan elde edilen bulguları sistematik bir şekilde sunarak konuya ilişkin kapsamlı bir hukuki perspektif sağlamayı hedeflemektedir.

1. Nafaka Türleri ve Kapsamı

İncelenen kararlar, nafakanın dört temel türüne odaklanmaktadır:

Yoksulluk Nafakası: Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf lehine hükmedilir. Genellikle boşanmada daha az kusurlu olan eşe, diğer eşin mali gücü oranında bağlanır. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2025/4959 sayılı kararında, yoksulluk nafakasının aylık irat şeklinde süresiz olabileceği gibi, toptan ödeme şeklinde de kararlaştırılabileceği belirtilmiştir. Ancak aynı kararda, toptan ödemeye karar verilirken nafakanın “iki yıllık süre” gibi bir zaman dilimiyle sınırlandırılmasının kanuna uygun olmadığı, miktar belirlendikten sonra süresiz ve bir defaya mahsus olarak hükmedilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

İştirak Nafakası: Velayet hakkı kendisine verilmeyen eşin, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmasıdır. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 2012/3553 sayılı kararında önemli bir ayrıma dikkat çekilmiştir: “Bu nafakanın alacaklısı müşterek çocuk değil, velayet hakkı kendisine verilen eştir.” Nafaka miktarı belirlenirken, Hukuk Genel Kurulu’nun 2020/133 sayılı kararında belirtildiği gibi, çocuğun yiyecek, giyecek, barınma, sağlık, eğitim ve harçlık gibi tüm giderleri dikkate alınır. Kural olarak çocuğun ergin olmasıyla sona erer (Gaziantep BAM 2. HD, 2017/515).

Tedbir Nafakası: Boşanma davası açılınca hâkimin, davanın devamı süresince eşlerin ve çocukların geçim ve barınma gibi ihtiyaçları için kendiliğinden alması gereken bir önlemdir (Yargıtay 2. HD, 2012/30839). Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 2014/8660 sayılı kararında, bu nafakanın niteliği net bir şekilde ortaya konulmuştur: “evlilik birliği devam ederken davacı eş için hükmedilecek nafaka, tedbir nafakası niteliğindedir.” Bu nafaka, davanın açıldığı tarihten hükmün kesinleşmesine kadar devam eder.

Yardım Nafakası: Türk Medeni Kanunu’nun 364. maddesi uyarınca, “herkes yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan alt soyuna” nafaka vermekle yükümlüdür (Yargıtay 3. HD, 2015/9650). Kararlarda bu nafaka türü, özellikle eğitimi devam eden ergin çocuklar için gündeme gelmektedir. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 2015/5976 sayılı kararında, “çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa ana ve baba, durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdür” denilerek nafakanın süresi eğitim hayatıyla ilişkilendirilmiştir.

2. Nafaka Miktarının Belirlenmesi ve Usuli Konular

Belirleme Kriterleri: Hâkim, nafaka miktarını belirlerken keyfi davranamaz. Yargıtay kararları istikrarlı bir şekilde, çocuğun yaşı, eğitim durumu, ihtiyaçları, paranın satın alma gücü, anne ve babanın hayat koşulları ve ödeme güçlerinin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır (Yargıtay 3. HD, 2014/14520; Yargıtay HGK, 2014/101).

Başlangıç Tarihi: Yargıtay, nafaka davalarının “kanundan doğan bir alacağın tespiti ve tahsili niteliğinde” olduğunu ve bu nedenle “davanın açıldığı tarihten itibaren hüküm ifade edeceğini” belirtmektedir (Yargıtay 3. HD, 2015/2242; Yargıtay 3. HD, 2015/2540). Mahkemelerin bu kurala aykırı olarak daha ileri bir tarih belirlemesi, bozma veya düzeltilerek onama sebebi sayılmaktadır.

Ödemelerin Mahsubu: Kararlarda sıkça karşılaşılan bir diğer konu, nafaka borçlusunun yaptığı ödemelerin borçtan düşülüp düşülmeyeceğidir. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin yerleşik içtihadına göre, ödeme belgesinde “nafaka” açıklaması olmasa dahi, işleyen bir nafaka borcu olan borçlunun yaptığı ödemelerin öncelikle nafaka borcuna mahsup edilmesi gerekir. Aksi bir yorum, Yargıtay’a göre “aşırı şekilcilik olup hak kaybına neden olmaktadır” (Yargıtay 12. HD, 2011/29416; Yargıtay 12. HD, 2012/3901). Bu ilke, hakkaniyet gereği borçluyu korumayı amaçlamaktadır.

Sonuç

İncelenen yargı kararları, nafaka kurumunun tek bir tanımdan ibaret olmadığını; yoksulluk, iştirak, tedbir ve yardım nafakası olmak üzere farklı amaçlara hizmet eden türleri bulunduğunu göstermektedir. Nafakanın kime verileceği, hangi tür nafakanın talep edildiğine bağlıdır. Miktar ve süre ise kanunda belirtilen genel ilkeler (ihtiyaç, ödeme gücü, hakkaniyet) çerçevesinde, her davanın kendi özel koşulları içinde hâkim tarafından takdir edilmektedir. Yargı kararları, nafakanın statik bir borç olmadığını, değişen yaşam koşullarına paralel olarak miktarının yeniden belirlenebileceğini ve ödemelerin başlangıcı ile mahsubu gibi usuli konularda hakkaniyeti gözeten yerleşik içtihatların bulunduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Bir yazı önerisi.

Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Nafaka davaları, yalnızca miktarın belirlenmesi değil, aynı zamanda nafaka türünün doğru tespiti, süresinin belirlenmesi, başlangıç tarihinin hukuka uygun şekilde saptanması ve yapılan ödemelerin doğru şekilde mahsubu gibi birçok usuli ve maddi hukuk konusunu içerir. Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi kararları incelendiğinde, küçük bir usul hatasının bile hakkın kaybına veya davanın reddine yol açabildiği görülmektedir.

Tuzla’da faaliyet gösteren bir avukattan profesyonel hukuki destek almak, şu açılardan büyük önem taşır:

Doğru Nafaka Türünün Belirlenmesi: Hangi nafaka türüne (yoksulluk, iştirak, tedbir veya yardım) hak kazanılabileceğinin doğru tespiti, dava dilekçesinin bu çerçevede hazırlanması gerekir. Yanlış nafaka türü üzerinden dava açılması, talebin reddine sebep olabilir.

Miktar ve Süre Hesaplamalarında Hakkaniyet: Avukat, Yargıtay içtihatları ışığında nafaka miktarının adil ve hukuka uygun şekilde belirlenmesi için gerekli delilleri toplar ve sunar.

Usul Hatalarının Önlenmesi: Başlangıç tarihi, ödeme belgelerinin mahsubu, süre kısıtlamalarının kanuna uygunluğu gibi konularda yapılacak bir hata, hak kaybına neden olabilir.

İtiraz ve Temyiz Süreçleri: İlk derece mahkemesi kararına karşı istinaf veya temyiz başvurularının süresi ve gerekçeleri, uzman bir avukat tarafından titizlikle hazırlanmalıdır.

Yerel Uygulama Bilgisi: Tuzla’daki mahkemelerin uygulama pratiğini bilen bir avukat, davanın daha etkin ve hızlı yürütülmesini sağlayabilir.

Kısacası, nafaka davaları teknik bilgi, dikkatli usul takibi ve güçlü delil yönetimi gerektirir. Bu nedenle, İstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Gebze avukat, Aydınlı avukat, Orhanlı avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat veya Çayırova avukat, Şekerpınar avukat, Güzelyalı avukat gibi bölgelerde sürecin başından itibaren alanında tecrübeli bir Tuzla avukat ile çalışmak, hem hak kayıplarının önüne geçmek hem de en iyi sonuca ulaşmak açısından kritik öneme sahiptir.