Genel Konular

Giriş

Bu yazı, “Trafik kazası sonrası ilk yapılacaklar nelerdir?” sorusuna yanıt bulmak amacıyla, sunulan yargı kararları analiz yanıtlarının incelenmesiyle hazırlanmıştır. İncelenen dokümanların büyük bir kısmı, kaza sonrası açılan tazminat davaları veya idari uyuşmazlıklara ilişkin olup, kaza anında yapılması gerekenlere doğrudan değinmemektedir. Ancak, bazı ilk derece mahkemesi kararlarında, Karayolları Trafik Kanunu (KTK) ve ilgili yönetmeliklere atıfta bulunularak kazaya karışan sürücülerin yasal yükümlülükleri detaylandırılmıştır. Bu yazı, söz konusu kararlardaki bulguları bir araya getirerek, kaza sonrası atılması gereken adımları hukuki bir çerçevede sunmaktadır.

İncelenen yargı kararlarından derlenen bilgilere göre, bir trafik kazasına karışan sürücülerin temel yükümlülükleri şunlardır:

Durma ve Güvenlik Tedbiri Alma: Trafik için ek bir tehlike yaratmayacak şekilde derhal durmak ve kaza mahallinde trafik güvenliğini sağlamak için ışıklı işaret veya yansıtıcı cihazlar gibi gerekli tedbirleri almak.

Olay Yerini Korumak: Kazada ölüm veya yaralanma varsa, sorumluluğun saptanmasında yararlı olacak kanıt ve izler de dahil olmak üzere kaza yerindeki durumu değiştirmemek.

Yetkilileri Bilgilendirme: Kazayı yetkili ve görevli memurlara (polis, jandarma) bildirmek.

Olay Yerinden Ayrılmama: Yetkililer gelinceye kadar veya onların iznini almadan kaza yerinden ayrılmamak.

Bilgi Paylaşımı: Kazaya karışan diğer tarafların istemesi halinde kimlik, adres, sürücü ve trafik belgesi ile sigorta poliçe bilgilerini bildirmek ve göstermek.

Yaralılara Yardım: Yaralıların bulunması durumunda derhal tıbbi yardım almalarını sağlamak (dolaylı bulgu).

Maddi Hasarlı Kazalarda Anlaşma: Yalnızca maddi hasar varsa ve taraflar anlaşıyorsa, trafiği engellememek adına olay yerinin fotoğraflarını çektikten sonra araçları güvenli bir yere çekmek ve kendi aralarında “maddi hasarlı kaza tespit tutanağı” düzenlemek.

Yargı kararlarında trafik kazası sonrası yapılması gerekenler, doğrudan Karayolları Trafik Kanunu’nun 81. maddesi ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 152. maddesine dayandırılmaktadır. Bu yükümlülükler, kazanın niteliğine göre (yaralanmalı/ölümlü veya sadece maddi hasarlı) farklılık gösterebilmektedir.

1. Genel Yükümlülükler ve Olay Yeri Güvenliği

Kazaya karışan tüm sürücüler için geçerli olan ilk ve en temel kural, güvenliği sağlamaktır. Bakırköy 7. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin kararında bu durum açıkça belirtilmiştir:

“a) Hareket halinde iseler trafik için ek bir tehlike yaratmayacak şekilde hemen durmak, kaza mahallinde trafik güvenliği için gereken tedbirleri almak…”

Ankara Batı Asliye Ticaret Mahkemesi ve Gaziantep 2. Asliye Ticaret Mahkemesi kararlarında da bu yükümlülük vurgulanmış, Gaziantep kararında “trafik güvenliği için ışıklı işaret veya yansıtıcı cihazları koymak” gibi somut önlemlere de değinilmiştir. Bu tedbirlerin amacı, hem kaza yerindeki kişileri korumak hem de yeni kazaların meydana gelmesini önlemektir.

2. Yetkililere Bildirim ve Olay Yerinden Ayrılmama Yasağı

Özellikle yaralanma veya ölümle sonuçlanan kazalarda, yetkililere haber verme ve onların izni olmadan olay yerini terk etmeme zorunluluğu kritik bir öneme sahiptir. Ankara 9. Asliye Ticaret Mahkemesi ve Kayseri 2. Asliye Ticaret Mahkemesi kararlarında bu yükümlülük net bir şekilde ifade edilmiştir:“…kazayı yetkili ve görevli memurlara bildirmek, bunlar gelinceye kadar veya bunların iznini almadan kaza yerinden ayrılmamak” Bu kural, delillerin karartılmasını önlemek ve olayın resmi makamlarca doğru bir şekilde tespit edilmesini sağlamak amacını taşır. Ayrıca, sürücülerin kazaya karışan diğer taraflara kimlik ve sigorta bilgilerini sunma zorunluluğu da Ankara 9. Asliye Ticaret Mahkemesi kararında belirtilmiştir.

3. Sadece Maddi Hasarlı Kazalara Özgü Prosedür

Yargı kararları, sadece maddi hasarla sonuçlanan ve tarafların anlaştığı kazalar için daha pratik bir çözüm yolu olduğunu göstermektedir. Gaziantep 2. Asliye Ticaret Mahkemesi kararında bu durum şöyle açıklanmıştır: “…taraflarının anlaşma sağladığı durumlarda, yeni bir trafik kazasına sebebiyet vermemek ve trafik akışını engellememek için mümkün olduğu takdirde olay yerinin fotoğrafları çekilerek kazaya karışan araçlar taşıt yolu dışına çıkarılır.”

Bu durumda, taraflar trafik zabıtasını beklemeden kendi aralarında “maddi hasarlı kaza tespit tutanağı” düzenleyebilirler. Anayasa Mahkemesi’nin bir kararında da bu tutanağın, “kazaya karışan taraflar arasında çıkabilecek hukuki uyuşmazlıkların çözümüne esas olacak… bir resmi belge niteliğinde” olduğu belirtilmiştir.

Sonuç

Sunulan yargı kararları analiz yanıtları, trafik kazası sonrası ilk yapılması gerekenlerin temel olarak can ve mal güvenliğini sağlamak, olayı resmi olarak kayıt altına almak ve hukuki sürecin doğru işlemesi için gerekli adımları atmak etrafında şekillendiğini ortaya koymaktadır. Sürücülerin KTK’dan doğan yükümlülükleri; derhal durmak, olay yerini emniyete almak, yaralılara yardım çağırmak, yetkililere haber vermek ve onların talimatlarına uymaktır. Sadece maddi hasarlı kazalarda ise tarafların anlaşması halinde, trafiği aksatmadan kendi aralarında tutanak düzenlemeleri mümkündür. Bu kurallara uyulmaması, ileride açılacak tazminat davalarında ve sigorta süreçlerinde sürücüler aleyhine ciddi hukuki sonuçlar doğurabilecektir. Bir yazı önerisi.

Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Trafik kazası sonrası yapılacaklar yasal olarak açıkça düzenlenmiş olsa da, uygulamada taraflar arasında anlaşmazlıklar çıkabilmekte, sigorta şirketleri tazminat taleplerini eksik ödeyebilmekte veya tamamen reddedebilmektedir. Özellikle yaralanmalı ve ölümlü kazalarda hem ceza davaları hem de tazminat davaları söz konusu olur ve bu süreçler teknik bilgi gerektirir.

Tuzla’da meydana gelen bir trafik kazasında, kazazedelerin veya yakınlarının hak kaybı yaşamaması, sigorta ve kusur oranı hesaplamalarının doğru yapılması ve gerekli davaların zamanında açılması için Tuzla’da uzman bir avukattan destek almak büyük önem taşır. Avukat desteği;

Maddi ve manevi tazminat taleplerinin doğru şekilde hazırlanmasını,

Kusur oranlarına itiraz edilmesini,

Sigorta şirketleriyle yürütülen süreçlerde hakların korunmasını,

Ceza soruşturmalarında mağdur haklarının etkin şekilde savunulmasını sağlar.

Bu nedenle, İstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Gebze avukat, Aydınlı avukat, Orhanlı avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat veya Çayırova avukat, Şekerpınar avukat, Güzelyalı avukat Postane avukat ve Akfırat avukat gibi bölgelerde trafik kazası sonrası hem idari işlemlerde hem de yargı süreçlerinde profesyonel destek almak, sürecin doğru ilerlemesi ve hak kayıplarının önlenmesi açısından kritik bir gerekliliktir.

Giriş

Bu çalışma, “trafik kazalarında kusur oranı nasıl belirlenir?” sorusuna yanıt olarak sunulan ilk derece mahkemesi, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtay kararlarının analiziyle hazırlanmıştır. Çalışma, kusur oranının tespitinde izlenen metodolojiyi, başvurulan delilleri, hukuki dayanakları ve yargısal makamların bu süreçteki rolünü incelemektedir. Analiz edilen kararlar, kusur belirleme sürecinin, özel ve teknik bilgi gerektiren, bilirkişi incelemesine dayalı, ancak nihai takdiri hakime ait olan karmaşık bir süreç olduğunu ortaya koymaktadır.

Bilirkişi İncelemesi Zorunluluğu: İncelenen tüm kararlarda, kusur oranının tespiti için mahkemelerin istisnasız olarak bilirkişi raporuna başvurduğu görülmektedir. Bu süreçte Adli Trafik Bilirkişisi, Makine Mühendisi, Adli Tıp Kurumu (ATK) Trafik İhtisas Dairesi/Kurulu gibi uzmanlardan rapor alınmaktadır. ATK, özellikle çelişkili durumlarda en yetkin kurum olarak kabul edilmektedir.

Hukuki Dayanaklar: Kusur tespiti, temel olarak 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) ve bu kanuna dayalı Karayolları Trafik Yönetmeliği (KTY) hükümlerine göre yapılmaktadır. Özellikle KTK’nın “Trafik Kazalarında Sürücü Kusurlarının Tespiti ve Asli Kusur Sayılan Haller” başlıklı 84. maddesi, bilirkişi raporlarının ve mahkeme kararlarının temel referans noktasını oluşturmaktadır.

Değerlendirilen Deliller: Kusur oranının belirlenmesinde sadece bilirkişi raporu değil, aynı zamanda trafik kazası tespit tutanağı, tanık ifadeleri, olay yeri inceleme bulguları, kamera kayıtları, keşif ve ceza dosyası gibi dosyadaki tüm deliller bir bütün olarak değerlendirilmektedir. Raporların bu delillerle uyumlu olması, hükme esas alınmaları için önemli bir kriterdir.

Hakimin Takdir Yetkisi: Bilirkişi raporları teknik bulguları ortaya koysa da, kusurun oran ve ağırlığının nihai takdiri hakime aittir. Hakim, bilirkişi raporunu dosyadaki diğer delillerle birlikte değerlendirerek, raporun yasal düzenlemelere ve dosya içeriğine uygun olup olmadığını denetler ve nihai kusur dağılımına karar verir.

1. Bilirkişi Raporlarının Süreçteki Yeri ve Önemi

Yargı kararları, kusur tespitinin hukuki bilgi dışında özel ve teknik bilgi gerektirdiğini ve bu nedenle Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 266. maddesi uyarınca bilirkişi incelemesinin kaçınılmaz olduğunu göstermektedir. İstanbul 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin belirttiği gibi, “…kusur oranı tespiti hukuk dışında özel ve teknik bilgi gerektiren bir durum olduğundan, bu husus bilirkişi incelemesi ile tespit edilir.” (2018/647 E., 2021/796 K.).

Mahkemeler, genellikle Adli Tıp Kurumu Trafik İhtisas Dairesi’ni en yetkin kurum olarak görme eğilimindedir. İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesi, farklı bilirkişi raporları arasındaki çelişkiyi giderirken “ATK’nın en yetkin kurum olması nedeniyle Mahkememizce tespitlere itibar edilerek kaza oluşumunda ATK raporunda belirtilen kusur oranları hükme esas alınmıştır.” (2021/981 E., 2024/480 K.) diyerek bu durumu teyit etmiştir. Yargıtay ise, raporlar arasında çelişki olması durumunda, bu çelişkiyi giderecek, denetime elverişli yeni bir rapor alınması gerektiğini vurgulamaktadır (17. Hukuk Dairesi, 2015/9232 E., 2018/8290 K.).

2. Kusur Tespitinde Esas Alınan Hukuki Normlar ve Deliller

Kusur oranının belirlenmesindeki temel hukuki çerçeveyi KTK ve KTY oluşturmaktadır. Özellikle KTK’nın 84. maddesinde sayılan “Asli Kusur Halleri” kararlarda sıkça atıf almaktadır. İncelenen kararlarda öne çıkan asli kusur halleri şunlardır:

Arkadan Çarpma (KTK md. 84/d): Çok sayıda kararda, arkadan çarpan sürücünün %100 oranında kusurlu olduğu kabul edilmiştir. Örneğin, Bursa 3. Asliye Ticaret Mahkemesi kararında “…aynı kanunun ” trafik kazalarında sürücü kusurlarının tespiti ve asli kusur sayılan haller ” başlıklı (84/d) ” arkadan çarpma ” maddesini ihlal ettiğinden % 100 (yüzde yüz) oranında kusurlu olduğuna…” hükmedilmiştir (2023/304 E., 2024/469 K.).

Şeride Tecavüz Etme (KTK md. 84/g): Şerit ihlali de tam kusur sebebi olarak görülmektedir. Bursa 2. Asliye Ticaret Mahkemesi kararında, sürücünün bu kuralı ihlal etmesi nedeniyle %100 kusurlu bulunduğu belirtilmiştir (2023/785 E., 2024/741 K.).

Manevraları Düzenleyen Genel Şartlara Uymama (KTK md. 84/j): Hatalı manevralar da asli kusur olarak değerlendirilmektedir. Konya 4. Asliye Ticaret Mahkemesi, bu kuralı ihlal eden sürücünün %100 asli kusurlu olduğuna dair bilirkişi raporunu esas almıştır (2023/240 E., 2024/615 K.).

Bilirkişiler ve mahkemeler, bu yasal normları uygularken somut olayın delillerini bütüncül olarak ele almaktadır. Bakırköy 2. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin kararında bu süreç şöyle özetlenmiştir: “kaza tutanağı, araç tescil kayıtları, hasar kayıtları, sigorta dosyası, aracın tamirine ilişkin servis kayıtları ve kazaya ilişkin diğer bilgi ve belgeler celp edilerek dosya arasına alınmış, tanıklar dinlenmiş taraf delilleri toplanmıştır.” (2023/491 E., 2024/782 K.).

3. Kusur Oranlarının Dağılımı ve Sorumluluğa Etkisi

Kusur her zaman tek bir tarafa yüklenmemekte, kazanın oluşumuna katkıda bulunan tüm unsurlar dikkate alınarak paylaştırılabilmektedir. Kararlarda %100 tek taraflı kusurun yanı sıra, %75-%25 (Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2022/564 E., 2024/814 K.), %80-%20 (Ankara 8. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2020/290 E., 2022/33 K.) ve %70-%30 (İstanbul 14. Asliye Ticaret Mahkemesi, 2016/92 E., 2019/771 K.) gibi oranlarda müterafik kusur (ortak kusur) tespitleri de yer almaktadır. Hatta bazı durumlarda sürücüler, yayalar ve yolu yapan kurum arasında dahi kusur dağılımı yapılabilmektedir (Samsun Asliye Ticaret Mahkemesi, 2016/1019 E., 2019/508 K.).

Belirlenen bu kusur oranı, tazminat sorumluluğunun sınırını çizmektedir. Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin vurguladığı gibi, “kazaya karışanların kusurlu hareketleri ve kusur oranlarının belirlenmesi; sürücü, işleten ve sigorta şirketinin sorumluluğunun belirlenmesi yönünden önem arz etmektedir.” (2018/415 E., 2023/853 K.).

4. Hakimin Nihai Değerlendirmesi

Bilirkişi raporları mahkeme için bağlayıcı değildir. Hakim, raporun dosyadaki diğer delillerle (kaza tespit tutanağı, tanık beyanları vb.) ve yasal düzenlemelerle uyumlu olup olmadığını denetlemekle yükümlüdür. İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesi bu durumu net bir şekilde ifade etmiştir: “Kusurun oran ve ağırlığının takdiri münhasıran hakimin yetkisindedir. Bilirkişi tarafından yapılan işlem tarafların ihlal etmiş oldukları trafik kurallarının tespitini sağlamaktan ibaret olup… kusur dağılımın takdiri hâkim tarafından yapılması gerekmektedir.” (2021/345 E., 2022/28 K.). Mahkeme, raporu dosya kapsamına uygun bulduğunda hükme esas alır.

Sonuç

İncelenen yargı kararları ışığında, trafik kazalarında kusur oranının belirlenmesi;

Öncelikle mahkeme tarafından görevlendirilen uzman bilirkişilerin teknik incelemesine dayanan,

Bu incelemenin 2918 sayılı KTK, özellikle de asli kusur hallerini düzenleyen 84. maddesi ve ilgili yönetmelik çerçevesinde yapıldığı,

Kaza tespit tutanağı, tanık beyanları, kamera kayıtları gibi somut delillerle desteklendiği,

Ve son olarak, tüm bu teknik bulgular ve delillerin hakim tarafından hukuki bir süzgeçten geçirilerek nihai takdirinin yapıldığı, çok aşamalı bir süreçtir.

Elde edilen kusur oranı, kazadan doğan maddi ve manevi tazminat sorumluluğunun taraflar arasında paylaştırılmasında belirleyici rol oynamaktadır. Bir yazı önerisi.

🔹 Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Trafik kazalarında kusur oranının doğru belirlenmesi, yalnızca hukuki değil aynı zamanda teknik uzmanlık da gerektirir. Kusur oranı; tazminat miktarını, sigorta şirketlerinin sorumluluğunu ve tarafların ceza sorumluluğunu doğrudan etkilediği için kritik öneme sahiptir. Ancak uygulamada, bilirkişi raporları arasında çelişkiler çıkabilmekte, delillerin toplanmasında eksiklikler yaşanabilmekte ve sigorta şirketleri çoğu zaman tazminat ödemelerini sınırlı tutmaya çalışmaktadır.

Bu noktada Tuzla’da uzman bir avukattan destek almak, hem mağdurun hem de karşı tarafın haklarının korunması için hayati önem taşır. Avukat desteği sayesinde:

Bilirkişi raporlarına itiraz süreci etkin şekilde yürütülür,

Kusur oranına ilişkin çelişkiler giderilir,

Sigorta şirketleri ile tazminat görüşmelerinde hak kayıpları önlenir,

Ceza dosyaları ile hukuk dosyalarının paralel yürütülmesi sağlanır,

Mahkemeye sunulacak deliller eksiksiz şekilde toplanır.

Özellikle İstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Gebze avukat, Aydınlı avukat, Orhanlı avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat veya Çayırova avukat, Şekerpınar avukat, Güzelyalı avukat Postane avukat ve Akfırat avukat gibi bölgelerde, doğru hukuki temsil olmadan sürecin yürütülmesi, ciddi hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle trafik kazalarında kusur oranı tespitine ilişkin davalarda Tuzla’da deneyimli bir avukatla çalışmak, sürecin adil, hızlı ve mağdur lehine sonuçlanması açısından büyük önem arz etmektedir.

Giriş

Bu yazı, “Araç değer kaybı nedir?” sorusuna yanıt olarak sunulan çeşitli ilk derece mahkemesi, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtay kararlarının analiziyle hazırlanmıştır. Yazı, yargı kararlarında araç değer kaybı kavramının nasıl tanımlandığını, bu zararın tazmini için hangi kriterlerin arandığını ve hesaplama yöntemlerine ilişkin mahkemelerin yaklaşımını ortaya koymayı amaçlamaktadır. İncelenen kararlar, kavramın Türk hukuk uygulamasında yerleşik bir “gerçek zarar” kalemi olarak kabul edildiğini ve tazminat davalarının önemli bir konusunu oluşturduğunu göstermektedir.

İncelenen yargı kararları ışığında araç değer kaybı ile ilgili temel bulgular şunlardır:

Tanım: Yargı kararlarında araç değer kaybı, istikrarlı bir şekilde, trafik kazası sonucu hasar gören bir aracın, onarımı yapıldıktan sonraki piyasa değeri ile kaza öncesindeki hasarsız piyasa değeri arasındaki fark olarak tanımlanmaktadır. Yargıtay’ın yerleşik içtihatları bu tanımın temelini oluşturmaktadır. Örneğin, İstanbul 5. Asliye Ticaret Mahkemesi kararında Yargıtay’a atıfla, “değer kaybı zararı, aracın olay tarihindeki hasar değeriyle hasarı giderildikten sonra (tamir edilmiş hali ile) edeceği değer arasındaki farktan ibarettir” denilmektedir.

Hukuki Nitelik: Araç değer kaybı, mahkemeler tarafından bir “gerçek zarar” kalemi olarak kabul edilmektedir. Ankara 13. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin belirttiği gibi, “Meydana gelen kaza nedeni ile araçta değişen parçalar veya yapılan onarım nedeni ile meydana gelen değer kaybı gerçek zarar kalemleri arasında sayılır.” Bu niteliği gereği, haksız fiilden kaynaklanan tazminat davalarına konu olmakta ve trafik sigortacılarının sorumluluğu kapsamında değerlendirilmektedir.

Hesaplama Kriterleri: Değer kaybının belirlenmesinde mahkemeler, somut olayın özelliklerine göre bir dizi kriteri dikkate almaktadır. Bu kriterler arasında; aracın markası, modeli, yaşı, kilometresi, hasarın niteliği ve boyutu, onarımda kullanılan parçaların orijinalliği ve aracın kaza geçmişi bulunmaktadır. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 2018/1270 sayılı kararı, bu unsurların tamamının uzman bir bilirkişi tarafından ayrıntılı, gerekçeli ve denetime elverişli bir raporla değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Bilirkişinin Rolü: Değer kaybı miktarının tespiti, teknik bir konu olması nedeniyle neredeyse tüm kararlarda uzman bilirkişi raporlarına dayandırılmaktadır. Mahkemeler, Yargıtay içtihatları doğrultusunda, serbest piyasa koşullarını gözeten, aracın kaza öncesi ve sonrası rayiç değerlerini karşılaştıran ve ulaştığı sonucu gerekçelendiren raporları hükme esas almaktadır.

1. Araç Değer Kaybı Kavramının Yargısal Yorumu

Mahkeme kararları, araç değer kaybının sadece fiziksel onarımla giderilemeyen, aracın ikinci el piyasasındaki mübadele değerinde meydana gelen ekonomik bir kayıp olduğunu kabul etmektedir. İstanbul 7. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2025/133 sayılı kararında bu durum şu şekilde ifade edilmiştir: “…araç tamamen onarılmış olsa dahi, teknolojinin gelişmesi sebebiyle, parça değişimi yapılmamış olsa dahi, araçların kaza geçirdiği, kaportanın onarım ve boya gördüğü konuları kolaylıkla tespit edilebilmekte bu da aracın kaza geçirmesi sebebiyle kazanın şekline göre değişen oranlarda bir kısım değerinden kaybetmesine sebebiyet vermektedir.” Bu yorum, onarımın aracı eski haline getirse bile “orijinalliğini” yitirmesi nedeniyle piyasa algısının olumsuz etkilendiği ve bunun malvarlığında bir eksilme yarattığı kabulüne dayanmaktadır.

2. Değer Kaybı Hesaplamasında Yöntem ve Tartışmalar

Kararlarda, değer kaybı hesaplamasının nasıl yapılması gerektiğine dair önemli detaylar bulunmaktadır. Özellikle Ankara 12. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2024/588 sayılı kararı, Anayasa Mahkemesi’nin ilgili kanun maddelerindeki bazı ibareleri iptal etmesiyle, değer kaybı hesaplamasının artık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (ZMSS) Genel Şartları ekindeki formüllere göre yapılamayacağını belirtmektedir. Bu durum, mahkemeleri Yargıtay’ın “gerçek zarar” ilkesine dayalı eski uygulamalarına yöneltmiştir. Ankara 13. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2024/297 sayılı kararında bu husus şöyle vurgulanmıştır: “…değer kaybının, Genel Şartlar yürürlüğe girmeden önceki Yargıtay uygulamaları dikkate alınarak kaza tarihindeki serbest piyasa koşullarına göre, aracın kazadan önceki değeri ile onarım sonrası değeri arasındaki farka göre belirlenmesi gerekir.” Bu yaklaşım, her bir davanın kendi özel koşulları içinde, piyasa gerçeklerine uygun olarak değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır.

3. Değer Kaybı Talebini Sınırlayan veya Ortadan Kaldıran Haller

İncelenen kararlar, her kazanın otomatik olarak bir değer kaybı yaratmayacağını da ortaya koymaktadır. Özellikle aracın mevcut hasar geçmişi, değer kaybı taleplerinde önemli bir savunma argümanı olarak öne çıkmaktadır. Ankara 5. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2025/209 sayılı kararında, daha önce hasar görmüş parçaların tekrar hasarlanması durumunda yeni bir değer kaybı oluşmayacağı belirtilmiştir: “…son kazada eş değer parça kullanımı ya da bütün parçalar orijinal olsa da söz konusu parçalar önceden hasarlandığından araç ikinci bir değer kaybına uğramayacağı”. Benzer şekilde, İstanbul 18. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2018/1357 sayılı kararı da aracın modeli, kilometresi ve özellikle kapsamlı hasar geçmişi nedeniyle “daha önce değer kaybetmiş araca tekrar değer kaybı hesaplaması yapılamayacağı” gerekçesiyle talebi reddetmiştir. Bu kararlar, değer kaybının aracın “orijinalliğinin” bozulmasından kaynaklandığı, zaten orijinalliğini yitirmiş bir araçta bu zararın oluşmayabileceği mantığına dayanmaktadır.

Sonuç

Yargı kararları bütüncül olarak incelendiğinde, araç değer kaybının; bir aracın kaza sonrası onarılmasına rağmen, hasar geçmişi nedeniyle ikinci el piyasa değerinde meydana gelen ve “gerçek zarar” olarak nitelendirilen ekonomik bir kayıp olduğu sonucuna varılmaktadır. Yargı pratiği, bu zararın tazmin edilebilir olduğunu ve sorumluluğun kusurlu taraf ile onun trafik sigortacısına ait olduğunu kabul etmektedir.

Değer kaybının tespiti, katı formüllere bağlı olmaktan ziyade, Yargıtay tarafından çerçevesi çizilen; aracın özellikleri, hasarın niteliği ve güncel piyasa koşulları gibi dinamik unsurları dikkate alan, uzman bilirkişilerce yapılan somut ve gerekçeli bir değerlendirmeye dayanmaktadır. Aracın mevcut hasar geçmişi gibi faktörler ise değer kaybı taleplerini sınırlayabilen veya tamamen ortadan kaldırabilen önemli unsurlar olarak kararlara yansımaktadır. Sonuç olarak, Türk hukuk sisteminde araç değer kaybı, hakkaniyete uygun ve gerçek zararı karşılamaya yönelik, içtihatlarla şekillenmiş yerleşik bir tazminat kalemi olarak varlığını sürdürmektedir. Bir yazı önerisi.

🔹 Neden Tuzla Uzman Avukat Desteği Gerekli?

Araç değer kaybı tazminat davaları, teknik ve hukuki birçok karmaşık unsur içerir. Hesaplamaların doğru yapılması, bilirkişi raporlarının etkin kullanımı ve mevcut hasar geçmişi gibi detaylar, sürecin doğru yürütülmesi için kritik öneme sahiptir. Bu noktada Tuzla’da deneyimli bir avukattan destek almak, mağduriyetin önlenmesi ve tazminat hakkının korunması açısından önemlidir.

Avukat desteği sayesinde:

Değer kaybı miktarının tespitinde bilirkişi raporları ve piyasa verileri etkin şekilde kullanılabilir,

Sigorta şirketlerinin haksız sınırlama veya reddi durumlarında hukuki süreç yönetilir,

Mevcut hasar geçmişi veya aracın teknik özellikleri gibi dava lehine veya aleyhe olan deliller doğru şekilde dosyaya sunulur,

Mahkeme sürecinde usul hataları önlenir ve tazminat talebinin kapsamı en iyi şekilde korunur,

Çelişkili veya eksik bilirkişi raporları karşısında etkili itiraz ve ek rapor talepleri yapılabilir.

Özellikle İstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Gebze avukat, Aydınlı avukat, Orhanlı avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat veya Çayırova avukat, Şekerpınar avukat, Güzelyalı avukat Postane avukat ve Akfırat avukat gibi yoğun trafik ve kaza riski yüksek bölgelerde, uzman avukat desteği olmadan süreç yürütmek, hak kayıplarına ve tazminatın eksik ödenmesine yol açabilir. Bu nedenle araç değer kaybı tazminat davalarında Tuzla’da alanında uzman bir avukatla çalışmak, hakkaniyetli ve etkili bir çözüm için büyük önem taşır.

Giriş

Bu yazı, “Kiracımı nasıl tahliye edebilirim, ihtar göndermek yeterli mi? Tahliye edebilmem için neler yapmalıyım?” sorusuna, sunulan Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi kararları temelinde yanıt vermek amacıyla hazırlanmıştır. İncelenen kararlar, kiracı tahliyesinin tek bir eylemle, özellikle de sadece ihtarname göndermekle mümkün olmadığını, aksine belirli yasal prosedürlere, sürelere ve şekil şartlarına sıkı sıkıya bağlı, çok aşamalı bir süreç olduğunu ortaya koymaktadır. Bu yazı, bu sürecin temel dinamiklerini, dikkat edilmesi gereken kritik noktaları ve farklı tahliye nedenlerine göre değişen yaklaşımları özetlemektedir.

İncelenen farklı yargı kararından elde edilen temel bulgular şu şekildedir:

İhtarname Tek Başına Yeterli Değildir: Kararların neredeyse tamamında vurgulanan en net bulgu, kiracıyı tahliye etmek için ihtarname göndermenin tek başına yeterli olmadığıdır. İhtarname, yasal sürecin zorunlu bir başlangıç adımı olmakla birlikte, tahliyeyi tek başına sağlamaz.

Mahkeme Kararı veya İcra Takibi Şarttır: Tahliye, ancak bir mahkeme kararı (tahliye ilamı) veya geçerli bir sebebe dayalı olarak başlatılan ve sonuçlanan bir icra takibi ile mümkündür. Yargıtay-3. Hukuk Dairesi’nin (2019/5313) belirttiği gibi, “…mahkeme kararı ile tahliye ilamı alınmadığı sürece akdin sona erdiğinden söz edilemez.” Bu ilke, kiraya verenin kendi başına tahliye işlemi yapamayacağını net bir şekilde ortaya koymaktadır.

İhtarnamenin İçeriği ve Usulü Hayati Önem Taşır: İhtarnamenin hukuki bir sonuç doğurabilmesi için içeriğinin kanunun aradığı şartları taşıması zorunludur. Özellikle kira borcunun ödenmemesi (temerrüt) nedeniyle çekilen ihtarlarda; talep edilen kira bedeli, ödeme için tanınan yasal süre (genellikle 30 gün) ve en önemlisi “verilen süre içinde kira parasının ödenmemesi halinde akdin feshedileceğinin ve tahliye davası açılacağının açıkça belirtilmesi” gerekmektedir (Yargıtay-6. HD, 2011/4965; Yargıtay-3. HD, 2018/3224). Bu unsurlardan birinin eksikliği, ihtarı geçersiz kılabilir ve açılacak davanın reddine neden olabilir.

Tahliye Sebebine Göre Prosedürler Değişir: Tahliye süreci, dayandığı yasal sebebe göre farklılık gösterir. İncelenen kararlarda öne çıkan başlıca sebepler; kira borcunun ödenmemesi (temerrüt), bir kira yılında iki haklı ihtara sebep olunması, tahliye taahhüdü, yeni malikin ihtiyacı ve konut/işyeri ihtiyacıdır. Her bir senaryonun kendine özgü ihtar, dava açma süresi ve ispat yükümlülükleri bulunmaktadır.

Yasal Sürelerin ve Usulün Takibi Zorunludur: Tahliye davalarında haklı olsanız dahi, usuli hatalar veya sürelerin kaçırılması davanın reddedilmesine yol açabilir. Örneğin, tahliye taahhüdüne dayalı davaların “taahhüt edilen tarihi izleyen bir (1) ay içinde açılması” (Yargıtay-6. HD, 2011/13723) veya iki haklı ihtar sonrası davanın “kira sözleşmesinin bitiminden itibaren bir ay içerisinde açılması” (Yargıtay-6. HD, 2011/11846) gibi kritik sürelere uyulması şarttır.

Tahliye Sürecinde İzlenmesi Gereken Adımlar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kararlar, tahliye sürecinin farklı senaryolara göre nasıl işlediğine dair detaylı bilgiler sunmaktadır.

1. Kira Bedelinin Ödenmemesi (Temerrüt) Halinde: 

Bu, en sık karşılaşılan tahliye sebebidir. Süreç şu adımları içerir:

Adım 1: Usulüne Uygun İhtarname veya Ödeme Emri: Kiracıya, ödenmemiş kira borcunu, bu borcu ödemesi için en az 30 gün süre tanındığını ve bu süre içinde ödeme yapılmazsa sözleşmenin feshedilerek tahliye davası açılacağını içeren yazılı bir ihtarname (genellikle noter kanalıyla) gönderilmelidir. Alternatif olarak, tahliye talepli icra takibi başlatılarak kiracıya bu ihtarları içeren bir ödeme emri gönderilebilir.

Adım 2: Dava veya İcra Mahkemesine Başvuru: Verilen 30 günlük sürede borç ödenmezse, kiraya veren Sulh Hukuk Mahkemesi’nde tahliye davası açabilir veya başlattığı icra takibine itiraz edilmemişse İcra Hukuk Mahkemesi’nden tahliye talep edebilir.

Önemli Alıntı: Yargıtay-3. Hukuk Dairesi (2018/3224), ihtarda tahliye davası açılacağının belirtilmemesi halinde ne olacağını net bir şekilde açıklamıştır: “…ihtarnamede kira bedellerinin 30 gün içinde ödenmesi, aksi halde sözleşmenin feshedileceği bildirildiği halde davalı aleyhinde tahliye davası açılacağı hususu belirtilmemiştir.” Bu eksiklik nedeniyle mahkemenin tahliye kararı vermesi hatalı bulunmuştur.

2. Yeni Malik Olma Durumunda:

 Kiralanan mülkü yeni satın alan bir malikseniz, süreç farklıdır. Yargıtay-6. Hukuk Dairesi’nin (2013/6427) belirttiği gibi, “…kiraya veren durumunda olmayan malik veya kiralananı sonradan iktisap eden yeni malikin önceden kiracıya ihbar göndererek kira paralarının kendisine ödenmesini istemesi bu ihbarın sonuçsuz kalması halinde yasal içerikli ihtarname tebliğ ettirmek suretiyle dava açması gerekir.” Yani yeni malik, öncelikle mülkü satın aldığını ve kiraların artık kendisine ödenmesi gerektiğini bir ihbarname ile bildirmelidir. Ancak bu bildirimden sonra kiracı temerrüde düşerse, standart temerrüt prosedürü işletilebilir.

3. Tahliye Taahhütnamesi Varlığında: Geçerli bir yazılı tahliye taahhütnamesi varsa, bu güçlü bir tahliye sebebidir. Ancak Yargıtay-6. Hukuk Dairesi (2011/13723) kararında belirtildiği gibi, dava veya icra takibinin taahhüt edilen tarihi izleyen bir ay içinde başlatılması zorunludur. Bu sürenin kaçırılması halinde taahhüde dayalı tahliye hakkı kaybolur.

4. Usul Hataları ve Diğer Kritik Detaylar: Kararlar, tahliye davalarının usuli hatalar nedeniyle kaybedilebileceğini göstermektedir:

Usulsüz Tebligat: İhtarname veya ödeme emrinin kiracıya yasalara uygun şekilde tebliğ edilmesi şarttır. Örneğin, bir şirkete yapılacak tebligatın yetkili temsilciye yapılması gerekirken yetkisiz bir çalışana yapılması, tebligatı geçersiz kılar (Yargıtay-6. HD, 2011/11557).

Yanlış Kişiye İhtar: İhtarname, kira sözleşmesinde taraf olan kiracıya gönderilmelidir. Kiracı olmayan birine gönderilen ihtar hukuki sonuç doğurmaz (Yargıtay-6. HD, 2010/973).

İcra Takibinde Eksiklik: Tahliye talepli icra takibi başlatılırken, takip talepnamesinde “tahliye” talebinin açıkça belirtilmesi zorunludur. Aksi halde, sonradan tahliye istenemez (Yargıtay-6. HD, 2012/2336).

Sonuç

Sunulan yargı kararları ışığında, kiracının tahliyesi için ihtarname göndermenin gerekli ancak asla yeterli bir adım olmadığı kesin bir şekilde anlaşılmaktadır. Tahliye süreci, yasal bir zemine oturtulması gereken, şekil ve süre şartlarına titizlikle uyulmasını gerektiren hukuki bir prosedürdür.

Kiraya verenlerin tahliye sürecinde başarılı olabilmeleri için:

Tahliye için Türk Borçlar Kanunu’nda belirtilen geçerli bir sebebe (temerrüt, iki haklı ihtar, ihtiyaç, tahliye taahhüdü vb.) sahip olmaları,

Bu sebebe uygun, kanunun aradığı tüm unsurları içeren bir ihtarnameyi usulüne uygun olarak kiracıya tebliğ etmeleri,

Yasal süreler içerisinde Sulh Hukuk Mahkemesi’nde tahliye davası açmaları veya İcra Müdürlüğü kanalıyla tahliye talepli takip başlatmaları,

Dava ve takip süreçlerindeki tüm usuli kurallara riayet etmeleri gerekmektedir.

Sürecin karmaşıklığı ve yapılacak küçük bir usul hatasının davanın kaybedilmesine neden olabileceği göz önünde bulundurulduğunda, bir avukattan profesyonel hukuki destek alınması şiddetle tavsiye edilir. Bir yazı önerisi.

Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Kiracı tahliyesi süreci, yalnızca ihtarname göndermekle tamamlanmayan, usul ve süre şartlarına sıkı sıkıya bağlı, çok aşamalı bir hukuki süreçtir. Tahliye sebepleri, ihtarname içeriği, tebligat usulleri ve mahkeme veya icra prosedürleri konusundaki en küçük bir hata, davanın reddine yol açabilir.

Tuzla, İstanbul’un en yoğun kira ve ticari mülk hareketliliğine sahip bölgelerinden biri olması nedeniyle, bu alanda uzmanlaşmış avukatlar kritik bir rol oynar. Tuzla’da faaliyet gösteren uzman avukatlar:

Bölgesel uygulamaları ve mahkeme pratiklerini yakından bilir; Sulh Hukuk Mahkemeleri ve İcra Müdürlüklerinde sürecin hızlı ve doğru ilerlemesini sağlar.

İhtarnamenin veya tahliye talepli icra takibinin yasal şartlara uygun hazırlanmasını temin eder ve olası eksiklikleri önler.

Tahliye sebebine göre (temerrüt, tahliye taahhüdü, yeni malik ihtiyacı vb.) doğru stratejiyi belirler ve dava sürecinde riskleri minimize eder.

Usul hatalarını önleyerek, hak kaybını önler ve tahliye sürecinin etkin sonuçlanmasını sağlar.

Bu nedenle İstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Aydınlı avukat, Orhanlı avukat, Gebze avukat, Çayırova avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat gibi bölgelerde kiracının tahliyesinde hem hak kaybını önlemek hem de süreci en kısa ve güvenli şekilde tamamlamak için, Tuzla’da tahliye hukuku konusunda deneyimli bir avukattan profesyonel destek almak büyük önem taşır.

Giriş

Bu çalışma, “araç mahrumiyet (yatış) bedeli” kavramını, sigorta şirketlerinin bu zarara ilişkin sorumluluğunu, hesaplama yöntemlerini ve zarardan sorumlu olan kişileri, sunulan yargı kararları ışığında analiz etmek amacıyla hazırlanmıştır. Analiz edilen kararlar, Yargıtay, Bölge Adliye Mahkemeleri ve İlk Derece Mahkemeleri’nin konuya ilişkin yaklaşımlarını ortaya koymaktadır.

Tanım: Araç mahrumiyet bedeli, trafik kazası sonucu hasar gören bir aracın, onarımı için gereken makul süre boyunca kullanılamamasından kaynaklanan zararı ifade eder. Bu zarar, ikame araç kiralama masrafı veya ticari araçlar için kazanç kaybı şeklinde ortaya çıkabilir.

Sorumlu Kişiler: Yargı kararlarında istikrarlı bir şekilde, araç mahrumiyet bedelinden öncelikli olarak kazada kusurlu olan aracın sürücüsü ve işleteninin (malikinin) müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu kabul edilmektedir.

Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu: En tartışmalı konu sigorta şirketlerinin sorumluluğudur. Kararların büyük çoğunluğu, araç mahrumiyet zararının “dolaylı zarar” niteliğinde olduğu ve Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (ZMSS) Genel Şartları uyarınca teminat kapsamında bulunmadığı yönündedir. Ancak, Kasko sigorta poliçesinde “ikame araç klozu” gibi özel bir teminat bulunması halinde sigorta şirketinin sorumlu olabileceği belirtilmektedir.

Hesaplama Yöntemi: Araç mahrumiyet bedeli, aracın serviste fiilen kaldığı süreye göre değil, hasarın objektif olarak onarılabileceği “makul tamir süresi” esas alınarak hesaplanır. Hesaplamada, hasarlı araca emsal nitelikte bir aracın kiralama bedeli temel alınır. Ancak bu bedelden, aracın kullanılmaması nedeniyle tasarruf edilen yakıt, bakım, amortisman gibi giderlerin düşülmesi gerektiği Yargıtay kararlarında vurgulanmaktadır.

1. Araç Mahrumiyet Bedelinin Tanımı ve Hukuki Niteliği

İncelenen tüm kararlarda araç mahrumiyet bedeli, haksız fiil sonucu aracını kullanamayan malikin uğradığı bir zarar olarak kabul edilmektedir. Diyarbakır Asliye Ticaret Mahkemesi’nin (2024/699) kararında bu durum, “Davaya konu kaza nedeniyle davacının aracında oluşan hasarın onarımı için gerekli makul sürede, davacının ikame araç temin etmek ve bu suretle masraf yapmak zorunda kalacağı, bu zararının da tazmininin gerektiği açıktır.” şeklinde ifade edilmiştir. Yargıtay kararları ise bu zararın Borçlar Kanunu çerçevesinde talep edilebileceğini belirtmektedir.

2. Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu

Yargı kararlarında sigorta şirketlerinin sorumluluğu konusunda belirgin bir ayrım göze çarpmaktadır:

Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) Yönünden: Kararların ezici çoğunluğu, ZMSS’nin bu zararı karşılamadığı yönündedir. Gerekçe olarak, bu zararın doğrudan bir zarar olmayıp “dolaylı zarar” kabul edilmesi gösterilmektedir. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi’nin (2019/428) kararında bu husus net bir şekilde ortaya konulmuştur: “araç mahrumiyetine ilişkin zarar, gerçek zarar kapsamında olmayıp, dolaylı zararlardan olduğundan, bu zarar kaleminden davalı sigorta şirketi sorumlu değildir. Davacı araç mahrumiyetine ilişkin zararını dava dışı araç işleteni ve/veya sürücüsünden talep edebilir.” Benzer şekilde, İstanbul Anadolu 3. Asliye Ticaret Mahkemesi (2014/1608) de ZMSS Genel Şartları’nın “Teminat Dışında Kalan Haller” başlıklı maddesine atıf yaparak sigorta şirketinin sorumluluğu bulunmadığına hükmetmiştir.

Kasko Sigortası Yönünden: ZMSS’nin aksine, Kasko poliçeleri bu zararı teminat altına alabilir. Bursa 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin (2023/1359) kararında, “taraflar arasında kasko poliçesinde ikame araç klozu bulunduğundan davacı araç mahrumiyet bedelini talep edebileceği” belirtilerek sigorta şirketinin sorumluluğuna gidilmiştir. İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesi (2022/673) kararı da bu durumu destekleyerek, ikame araç teminatının ek prim ödenerek poliçeye eklenebileceğini vurgulamıştır.

3. Araç Mahrumiyet Bedelinin Hesaplanması

Hesaplama yöntemi, yargı kararlarında belirli ilkelere bağlanmıştır:

Makul Süre Esası: Zarar, aracın tamirde kaldığı fiili süreye göre değil, hasarın niteliğine göre belirlenecek makul onarım süresine göre hesaplanır. Araç pert (total loss) olmuşsa, bu süre “emsal nitelikte yeni bir araç alması için gereken süre” olarak kabul edilir (Yargıtay 17. HD – 2015/5643).

Emsal Araç Kira Bedeli: Hesaplamanın temeli, hasar gören araçla aynı vasıflardaki bir aracın makul tamir süresi boyunca kiralanması için gerekli bedeldir.

Tasarruf Edilen Giderlerin Mahsubu: Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, belirlenen brüt kiralama bedelinden, davacının kendi aracını kullanmadığı için tasarruf ettiği yakıt, bakım, amortisman gibi giderlerin düşülmesi gerekmektedir. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin (2016/87) kararında bu ilke şöyle ifade edilmiştir:“…davacının aracını kullanamadığı döneme ilişkin olarak bakım giderleri, amortisman vs. tasarruf ettiği miktarlar da gözetilerek saptanacak araç mahrumiyet bedelinin ne olacağı… konularını da irdeleyen ayrıntılı, denetime açık, gerekçeli ek rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken…”

İspat Külfeti: Davacının fiilen araç kiraladığına dair bir belge sunamaması, talebinin tamamen reddedilmesini gerektirmez. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi (2011/11664), bu durumda mahkemenin Borçlar Kanunu uyarınca hakkaniyete uygun bir bedel belirlemesi gerektiğini içtihat etmiştir.

4. Sorumlu Kişiler: Zararı Kim Öder?

Kararlar, sorumluluk sıralamasında net bir tablo çizmektedir. ZMSS’nin teminat dışı bıraktığı durumlarda, araç mahrumiyet bedelinden kazada kusurlu olan aracın sürücüsü ve işleteni (maliki) müştereken ve müteselsilen sorumludur. Ankara 5. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin (2020/527) kararındaki, “araç mahrumiyet bedelinden ise davalı araç işleteni ve sürücünün sorumlu olduğu, sigorta şirketinin araç mahrumiyet bedelinden sorumluluğunun bulunmadığı…” şeklindeki hüküm, bu genel kuralı özetlemektedir.

Sonuç

Sunulan yargı kararları doğrultusunda, araç mahrumiyet bedelinin, haksız fiil sonucu aracını kullanamayan kişinin uğradığı gerçek bir zarar olduğu ve tazmin edilmesi gerektiği açıktır. Ancak bu zararın tazmininde sorumluluğun kime ait olduğu kritik bir önem taşımaktadır. Genel kural olarak, bu zarar “dolaylı zarar” kabul edildiğinden Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası teminatı dışındadır ve doğrudan kusurlu sürücü ile araç işleteninden talep edilmelidir. Sigorta şirketinin sorumluluğunun doğması için, genellikle Kasko poliçesi kapsamında bu zararı açıkça teminat altına alan bir “ikame araç” klozu gibi özel bir hükmün bulunması gerekmektedir. Zararın hesaplanmasında ise makul tamir süresi, emsal araç kira bedeli ve tasarruf edilen giderlerin mahsubu gibi teknik kriterler dikkate alınmalıdır. Bir yazı önerisi

Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Araç mahrumiyet bedeline ilişkin davalar, çoğu zaman teknik hesaplamalar, sigorta poliçelerinin detaylı incelenmesi ve farklı yargı kararlarının yorumlanması gibi karmaşık unsurlar içerir. Özellikle Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası ve Kasko poliçeleri arasındaki farkların doğru tespit edilmesi, davanın sonucunu doğrudan etkileyebilir. Ayrıca, araç mahrumiyet bedelinin makul süre, emsal araç kira bedeli ve tasarruf edilen giderlerin mahsubu gibi kriterlere göre hesaplanması, uzman bilirkişi raporlarıyla desteklenmesi gereken bir süreçtir.

Bu nedenle İstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Aydınlı avukat, Orhanlı avukat, Gebze avukat, Çayırova avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat gibi bölgelerde, Tuzla’da deneyimli bir avukattan hukuki destek almak; hem sigorta şirketleriyle yürütülecek süreçlerde hak kaybı yaşamamak, hem de dava sürecinde doğru hukuki stratejiyi belirlemek açısından kritik öneme sahiptir. Avukat desteği, zararın doğru şekilde hesaplanarak talep edilmesini, sigorta şirketlerinin haksız itirazlarının bertaraf edilmesini ve yargılamada lehe karar alınmasını sağlayabilir.

Giriş

Bu çalışma, işveren tarafından sunulan servis hizmetinin tek taraflı olarak kaldırılması, güzergahının değiştirilmesi veya işçinin ikametgahına daha uzak bir noktadan hizmet verilmeye başlanması gibi durumların, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı doğurup doğurmadığına ilişkin Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi kararlarının analizini içermektedir. İnceleme, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 22. maddesinde düzenlenen “çalışma koşullarında esaslı değişiklik” ve 24. maddesinin II-f bendinde yer alan “çalışma şartlarının uygulanmaması” hükümleri çerçevesinde yapılmıştır.

Genel Kural: Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, iş sözleşmesi veya işyeri uygulaması ile sağlanan servis hizmetinin işverence tek taraflı olarak kaldırılması veya işçinin ulaşımını önemli ölçüde zorlaştıracak şekilde güzergahının değiştirilmesi, “çalışma koşullarında esaslı bir değişiklik” olarak kabul edilmektedir.

Haklı Fesih Hakkı: İşçinin yazılı rızası olmaksızın yapılan bu tür esaslı değişiklikler, işçiye İş Kanunu’nun 24/II-f bendi uyarınca iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshetme hakkı tanır.

Tazminat Hakları: İş sözleşmesini bu haklı nedene dayanarak fesheden işçi, kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak, Yargıtay kararlarında istikrarlı bir şekilde vurgulandığı üzere, iş sözleşmesini haklı nedenle dahi olsa fesheden taraf (işçi) ihbar tazminatı talep edemez.

İstisnalar ve Özel Durumlar: Değişikliğin işçi tarafından yazılı olarak kabul edilmesi, işçinin değişikliğe uzun süre itiraz etmeksizin çalışmaya devam etmesi (dürüstlük kuralı kapsamında değerlendirilir), yapılan değişikliğin önemsiz ve makul olması veya iş sözleşmesinde işverene bu yetkinin açıkça tanınmış olması gibi durumlarda feshin haklılığı ortadan kalkabilir.

1. Servis Hizmetinin Kaldırılması veya Değiştirilmesinin “Esaslı Değişiklik” Niteliği

Yargıtay, işçiye sunulan servis imkanını, iş sözleşmesinin bir parçası veya kökleşmiş bir işyeri uygulaması olarak kabul etmektedir. Bu hizmetin işçinin onayı olmaksızın kaldırılması veya aleyhine değiştirilmesi, çalışma koşullarının ağırlaştırılması anlamına gelmektedir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (2012/33789 E., 2013/1994 K.), servis güzergahının değiştirilmesini açıkça esaslı değişiklik olarak nitelendirmiştir: “Somut olayda, davacının oturduğu yer ve işyerinin bulunduğu yer dikkate alındığında servis güzergâhının değişmesi iş koşullarında esaslı değişiklik niteliğindedir.”

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi (2012/6176 E., 2012/25856 K.) ise servisin kaldırılmasının çalışma koşullarını ağırlaştırdığını ve haklı fesih hakkı verdiğini belirtmiştir: “Davacının kullanmış olduğu işyeri servisi çalışma koşulu halini alıp bunun davacının yazılı onayını almadan tek taraflı olarak işveren tarafından kaldırılması çalışma koşulları ağırlaştırma niteliğinde olup davacı işçiye 4857 sayılı Kanun’un 24/2-f maddesi uyarınca iş sözleşmesini haklı sebeple fesih hakkı verdiğinden davacının kıdem tazminatı talebinin kabulü gerekirken reddi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” Benzer şekilde, işyerinin taşınması ve yeni lokasyonda servis hizmeti sunulmaması da aynı kapsamda değerlendirilmektedir. Yargıtay 7. Hukuk Dairesi (2015/5833 E., 2016/5440 K.) kararında, “İşyeri taşınmadan evvel sağlanan servis imkanının işyeri taşındıktan sonra sağlanmaması iş şartlarında davacı aleyhine değişikliklik niteliği taşıdığından, davacının iş sözleşmesini eylemli olarak feshetmesi işçinin haklı feshi olarak değerlendirilmelidir.” denilmiştir.

2. Feshin Hukuki Sonuçları: Kıdem ve İhbar Tazminatı Ayrımı

Kararlarda en dikkat çekici ve istikrarlı bulgu, haklı nedenle fesih yapan işçinin tazminat haklarına ilişkindir. İşçi kıdem tazminatını alabilirken, ihbar tazminatı talebi reddedilmektedir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (2023/3247 E., 2023/3581 K.) bu durumu net bir şekilde açıklamaktadır: “…çalışma koşullarının değiştirilmesi aynı zamanda koşullarının uygulanmaması anlamına geldiğinden”, işçi bu durumda ihbar tazminatı talep edemez, ancak kıdem tazminatına hak kazanır. Yargıtay’a göre, “haklı nedenle olsa dahi iş sözleşmesini sonlandıran tarafın ihbar tazminatı hakkı bulunmadığından” bu durum böyledir. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi (2018/11833 E., 2019/2367 K.) de aynı ilkeyi tekrarlamıştır: “İş sözleşmesini haklı sebeple de olsa fesheden işçi, kıdem tazminatına hak kazanır ise de ihbar tazminatına hak kazanamayacağından” ihbar tazminatı talebinin reddi gerektiği vurgulanmıştır.

3. İşçinin Yazılı Rızasının Önemi ve Zımni Kabul Sorunu

Esaslı değişikliğin geçerli olabilmesi için işçinin yazılı rızası şarttır. Bu rıza alınmadan yapılan değişiklik işçiyi bağlamaz.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (2018/938 E., 2021/1200 K.) kararında bu husus kesin bir dille ifade edilmiştir: “Bir iş yeri uygulaması olan servis hizmetinin kaldırılması ise esaslı değişiklik niteliğinde olup, değişikliğin geçerli olabilmesi için işçinin yazılı rızasının alınması gerekmektedir. Somut uyuşmazlıkta, davacı işçinin yazılı rızası da mevcut olmadığından işverence yapılan tek taraflı değişiklik davacı işçiyi bağlamaz.” Ancak, işçinin değişikliğe rağmen uzun bir süre çalışmaya devam etmesi, hakkın kötüye kullanılması olarak yorumlanabilmektedir. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi (2017/16312 E., 2018/23574 K.), nakilden sonra bir buçuk yıl çalışmaya devam eden işçinin feshinin haklı nedene dayanmadığına hükmetmiştir. Buna karşın Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (2016/18207 E., 2020/6369 K.), 8 aylık çalışmanın değişikliği zımni olarak kabul anlamına gelmeyeceğine karar vererek, bu konuda somut olayın koşullarının belirleyici olduğunu göstermiştir.

4. Farklı Perspektifler ve İşverenin Yönetim Hakkı Sınırları

Her ne kadar genel kural işçi lehine olsa da, bazı kararlar işverenin yönetim hakkına ve değişikliğin niteliğine vurgu yapmaktadır. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin (2012/9721 E., 2012/29524 K.) bir kararında, “Servis güzergahında değişiklik yapılması, işyerinde kartlı sistem uygulamasına geçilmesi gibi hususlarda davacıya … sözleşmesini feshetme hakkını vermemektedir.” denilerek, her güzergah değişikliğinin esaslı nitelikte olmayabileceği ve işverenin yönetim hakkı kapsamında kalabileceği belirtilmiştir. Bu durum, değişikliğin işçinin ulaşımını ne ölçüde zorlaştırdığının somut olarak değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Toplu İş Sözleşmesi (TİS) hükümleri de önemlidir. Bazı kararlarda TİS’in işverene servis güzergahlarını “makul ölçüler çerçevesinde” belirleme yetkisi verdiği görülmektedir (Örn: 9. HD, 2023/8154 E.). Ancak aynı TİS’ler, servis verilemeyen durumlarda yol ücreti ödenmesi gibi alternatif yükümlülükler de getirebilmektedir.

Sonuç

İncelenen yargı kararları ışığında, işveren tarafından iş sözleşmesi veya işyeri uygulaması ile sağlanan servis hizmetinin işçinin yazılı onayı olmaksızın kaldırılması veya işçinin ulaşımını objektif olarak zorlaştıracak şekilde değiştirilmesi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 22. ve 24/II-f maddeleri uyarınca “çalışma koşullarında esaslı değişiklik” ve “çalışma şartlarının uygulanmaması” olarak kabul edilmektedir. Bu durum, işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme ve kıdem tazminatı talep etme hakkı vermektedir. Ancak, iş sözleşmesini fesheden taraf işçi olduğundan, ihbar tazminatına hak kazanamayacaktır.

Her somut olay, değişikliğin niteliği, işçinin ulaşımına etkisi, iş sözleşmesi ve TİS hükümleri ile işçinin değişikliğe karşı tutumu gibi faktörler göz önünde bulundurularak kendi özelinde değerlendirilmelidir. Özellikle değişikliğin makul sınırlar içinde kalıp kalmadığı ve işçinin bu değişikliğe uzun süre sessiz kalarak zımnen onay verip vermediği hususları, uyuşmazlığın çözümünde kritik rol oynamaktadır. Bir yazı önerisi.

Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Servis hizmetinin kaldırılması veya güzergâhının değiştirilmesi gibi durumlar, iş hukuku bakımından ciddi sonuçlar doğurabilmektedir. İşçinin haklı fesih yapıp yapamayacağı, kıdem tazminatı talep edip edemeyeceği veya işverenin yönetim hakkının sınırlarının nasıl değerlendirileceği her somut olayda farklılık gösterebilir. Yanlış adımlar, hem işçi hem de işveren açısından hak kayıplarına yol açabilir.

Bu nedenle İstanbul, Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Gebze avukat, Orhanlı avukat, Tepeören avukat, Darıca avukat, Bayramoğlu avukat, Çayırova avukat gibi bölgelerde, Tuzla’da faaliyet gösteren işçiler ve işverenler açısından yerel uygulamaları ve Yargıtay içtihatlarını yakından takip eden Tuzla avukat desteği, sürecin doğru yönetilmesi ve hakların korunması için büyük önem taşımaktadır.