Bireysel Başvuru (AYM, AİHM)

Av.Meryem Günay, Av.Dr. Mehmet Günay

Ceza soruşturmasında takipsizlik kararı verilmesi, bireyin ifade özgürlüğü temelinde bireysel başvuruda bulunabilmesi için gereken mağdur statüsünü ortadan kaldırmaz. Genel olarak, bir bireyin ifade özgürlüğü hakkının ihlal edildiği iddiasıyla başvuruda bulunabilmesi için, o kişinin bu hakka yönelik gerçek bir tehdit veya müdahaleye maruz kalmış olması gerekmektedir. Bir ceza soruşturmasında takipsizlik kararı alınması, bu tehdidin veya müdahalenin varlığını doğrulayabilir. Çünkü böyle bir soruşturma kişinin kendisinde ciddi stres ve kaygı yaratabilir, profesyonel aktivitelerini gölgeleyebilir ve önemli ölçüde kısıtlayabilir.

Örneğin, hükümetin bir başvuranın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 34. maddesi anlamında mağdur statüsüne sahip olmadığını iddia etmesi ve savcılığın başvurana karşı herhangi bir ceza davası açmaması, başvuranın mağdur statüsünü otomatik olarak ortadan kaldırmaz. Başvuran, ifade özgürlüğü hakkını kullanması nedeniyle soruşturmaya tabi tutulmuş ve yargılanma tehdidi altında kalmış olabilir. Yargılama tehdidi özellikle Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 301. maddesi gibi hassas ve tartışmalı maddeler söz konusu olduğunda daha da önem kazanır ve kişinin bu gibi hükümlerden doğrudan etkilenme riski artar. Diğer bir anlatımla bir kişi, bir yasa tarafından gerektirilen davranışını değiştirmek zorunda kaldığında veya yargılanma riski taşıdığında, bu yasanın haklarını ihlal ettiğini iddia edebilir. Bu durum, başvuranın ifade özgürlüğü hakkına yönelik potansiyel bir müdahaleyi gösterir ve bu da onun mağdur statüsüne sahip olabileceğini düşündürür. (Altuğ Taner Akçam/Türkiye, 2012,  pr.49-52)

Anahtar kelimeler : İfade özgürlüğü, takipsizlik kararı, mağdur statüsü, bireysel başvuru, AİHM başvurusu, insan hakları avukatı, İstanbul ceza avukatı, ifade özgürlüğü ihlali,

1. Yargılamanın yenilenmesi için başvuruda bulunma dört aylık başvuru süresini durdurmaz.

2. Olağanüstü hukuk yollarını kullanma dört aylık başvuru süresini durdurmaz.

3. Kullanılması kamu görevlilerinin takdirine bağlı olan ve sonuç olarak başvuran tarafından doğrudan erişilebilir olmayan bir iç hukuk yolunun kullanılmış olması dört aylık başvuru süresinin hesaplanmasında dikkate alınmaz.

4. AİHM’e başvuru için öngörülen dört aylık süre kuralı, kamu düzeniyle ilgili bir kuraldır ve hükümet tarafından ileri sürülmemiş olsa da AİHM bu kuralı resen dikkate almaktadır. 

5. Başvuranın nihai iç hukuk kararını hangi tarihte öğrendiğini kanıtlamak, dört aylık süre kuralına riayet edilmediğini ileri süren Devlete aittir.

6.  İç hukukta nihai kararın tebliği öngörülüyorsa başvurucunun dört aylık başvuru süresi, bu kararın daha önce sözlü olarak bildirilip bildirilmediğine/haricen öğrenilip öğrenilmediğine bakılmaksızın, nihai kararın tebliğ tarihinde başlar.

7. Nihai kararın avukata tebliği ile dört aylık başvuru süresi başlar. Başvuran nihai kararı daha sonra örğenmiş olsa dahi durum değişmez.

8. Bir karar tebliğ edilmediğinde, başvuran süresiz olarak hareketsiz kalamaz. Başvuran temel adımları atmak ve söz konusu yargılamanın sonucunu yetkili makamlara sormak için bireysel bir yükümlülük altındadır ve gerekli özeni göstermelidir. Kararın tebliğ edilmediği mazereti süresiz ileri sürülebilen bir mazeret değildir.

9. Faksla gönderilen başvurular dört aylık süre sınırının işlemesini durdurmaz. Başvuran ayrıca başvurunun imzalı aslını aynı süre sınırı içerisinde posta yoluyla AİHM’e göndermesi gerekir.

10. Dört aylık süre, nihai kararın tebliğ edildiği veya başvuranın ya da temsilcisinin söz konusu karardan haberdar olduğu günün ertesi günü başlar ve takvim aylarının gerçek süresinden bağımsız olarak, 4 takvim ayı sonra sona erer. Örneğin 17 Nisan’da tebliğ edilen bir kararda süre 18 Nisan’da başlar ve 17 Ağustos günü gece yarısında sona erer.

11. Dört aylık sürenin son gününün Cumartesi, Pazar veya resmi tatile denk gelmiş olmasının ve bu tür bir durumda iç hukuk uyarınca süre sınırlarının bir sonraki işgününe uzatılıyor olmasının, bitiş tarihinin belirlenmesi üzerinde herhangi bir etkisi yoktur.

12. Başvuru tarihi eksiksiz başvuru formunun mahkemeye gönderildiği tarihtir. Yani başvuru formunun AİHM’e gönderilmek üzere postaya verdiği tarihi belirten damga pulundaki tarihtir.

13. Sadece tamamlanmış bir başvuru formu (yani talep edilen tüm bilgileri ilgili bölümlerde içeren başvuru formu ve ekli destekleyici belgelerin ibrazı) dört aylık süre sınırının işlemesini durdurur.

14. Başvuranın faydalanabileceği etkili bir hukuk yolunun mevcut olmadığı durumlarda, dört aylık süre, şikâyet konusu eylemin veya tedbirin meydana geldiği tarihte ya da başvuranın bu türden bir eylemden veya tedbirden veya bunların olumsuz sonuçlarından ya da bundan kaynaklanan zarardan haberdar olduğu tarihte başlar.

Anahtar Kelimeler:

AİHM dört aylık süre nedir, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi başvuru süresi, AİHM başvuru süresi kaç gün, AİHM süre hesaplaması nasıl yapılır, AİHM başvuru ne zaman başlar, AİHM başvuru formu ne zaman postalanmalı, AİHM’e faksla başvuru geçerli mi, AİHM’e geç başvuru sonuçları, AİHM başvuru süresi hesaplama örneği, AİHM başvuru reddi nedenleri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi dört ay kuralı, AİHM’e bireysel başvuru şartları, AİHM başvurusunda tebliğ tarihi, AİHM süresiz bekleme hakkı var mı, AİHM başvuru süresi durur mu, İnsan hakları mahkemesi başvuru süresi