Bu çalışma anlaşmalı boşanma davaları sırasında tarafların nafaka hakkından feragat edip edemeyeceği, bu feragatin hukuki geçerliliği ve gelecekteki nafaka taleplerine etkisi konusunu, Yargıtay kararları ışığında ele almaktadır. Anlaşmalı boşanma, tarafların boşanma ve boşanmanın mali sonuçları (nafaka, tazminat vb.) üzerinde mutabık kaldığı bir süreçtir. Bu süreçte tarafların yaptığı “feragat” beyanının niteliği ve sonuçları, Yargıtay içtihatlarında farklı boyutlarıyla ele alınmıştır. Çalışma, bu içtihatlardaki ana eğilimleri, farklılıkları ve önemli ayrıntıları ortaya koyarak konuya dair bütüncül bir perspektif sunmayı amaçlamaktadır.

1. Anlaşmalı Boşanmada Nafakadan Feragatin Hukuki Niteliği ve Geri Alınamazlığı

Yargıtay kararlarının büyük bir çoğunluğu, anlaşmalı boşanma sırasında yapılan nafaka feragatini, davayı sona erdiren kesin bir usul işlemi olarak kabul etmektedir. Bu feragat, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) uyarınca kesin hüküm gibi hukuki sonuçlar doğurur.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi (2014/19891 E. – 2015/4074 K.) kararında, davacının “nafaka veya tazminat gibi bir talebimiz yoktur” şeklindeki beyanının “feragat niteliğinde olup feragattan rücu mümkün değildir.” ve bu feragatin “o iradenin açıklandığı anda kesin hükmün sonuçlarını doğurduğu” belirtilmiştir. Benzer şekilde, Yargıtay 3. Hukuk Dairesi (2014/5574 E. – 2014/13801 K.) kararında, “Davadan feragat neticesinde, feragate konu hak tamamen düşer ve artık bir daha dava konusu yapılamaz” denilerek feragatin geri dönülmez niteliği vurgulanmıştır. Bu baskın görüşe göre, açık bir iradeyle yoksulluk nafakasından vazgeçen taraf, sonradan ekonomik koşulları değişse dahi bu hakkını yeniden talep edemez.

2. Nafakada Feragat Beyanının “Açık ve Kesin Olma” Şartı

Feragatin bu denli kesin sonuçlar doğurması, beyanın niteliği konusunda bir hassasiyeti de beraberinde getirmiştir. Yargıtay, her “istemiyorum” beyanını geleceğe yönelik bir feragat olarak yorumlamamaktadır. Feragat iradesi şüpheye yer bırakmamalıdır.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi (2014/1689 E. – 2014/10977 K.) kararında, “Haktan feragat beyanının, kesin ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde açık olması lazımdır.” ilkesi vurgulanmış ve “başka bir talebin bulunmadığı” yönündeki genel bir ifadenin, nafaka hakkından “ilanihaye“ (sonsuza dek) vazgeçildiği anlamına gelmeyeceği belirtilmiştir. Buna karşın, karşı oy yazılarında ise “boşanmak istiyorum, başka bir talebim yoktur” gibi kayıt ve şartsız beyanların, boşanmanın eki niteliğindeki nafaka ve tazminatlardan da feragat anlamına geldiği savunulmuştur. Bu durum, feragat metninin hazırlanmasında son derece dikkatli olunması gerektiğini göstermektedir.

3. Nafaka Türlerine Göre Ayrım: Yoksulluk, İştirak ve Tedbir Nafakası

Feragatin sonuçları, talep edilen nafakanın türüne göre farklılık arz eder:

Yoksulluk Nafakası: Eşin kendisi için talep ettiği nafakadır. Yukarıda belirtildiği gibi, açık bir beyanla yoksulluk nafakasından feragat edilmesi halinde, bu feragat genellikle kesin ve bağlayıcıdır.

İştirak Nafakası (Çocuk Nafakası): Bu nafaka, çocuğun hakkıdır ve kamu düzenine ilişkindir. Ebeveynlerden birinin, çocuğun bu hakkından feragat etmesi hukuken mümkün değildir. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2013/22012 E. sayılı kararındaki karşı oyda belirtildiği gibi, “Velayet kendisine bırakılan annenin, küçüğün menfaatine aykırı olarak çocuk için tayin edilen nafakadan feragat etme hakkı yoktur.” Bu nedenle, boşanma protokolünde iştirak nafakası istenmediği belirtilse bile, çocuk için ileride nafaka davası açılmasına bir engel yoktur.

Tedbir Nafakası: Dava süresince eşin ve çocukların geçimi için bağlanan geçici bir nafakadır. Feragat beyanı genellikle feragat tarihinden önceki döneme ilişkin tedbir nafakasını kapsar. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi (2012/3490 E. – 2012/22653 K.) kararında belirtildiği gibi, feragat ileriye dönük sonuç doğurmaz ve “sonraki bir tarihte koşulları varsa yeniden tedbir nafakası istenmesi mümkündür.”

4. Nafakada Farklı Perspektifler ve İstisnalar

Baskın görüş feragatin kesinliği yönünde olsa da, bazı Yargıtay kararları farklı bir bakış açısı sunmaktadır:

“Doğmamış Haktan Feragat Edilemez” İlkesi: Bazı kararlarda, yoksulluk nafakası hakkının boşanma kararının kesinleşmesiyle doğduğu, bu nedenle boşanma davası sırasında henüz doğmamış olan bu haktan feragatin geçersiz olduğu savunulmuştur. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi (2012/23009 E. – 2013/1638 K.) kararında bu ilke şu şekilde ifade edilmiştir: “…doğmamış bulunan bir haktan feragat mümkün olmadığından, koşulları oluştuğu takdirde, davacının karşı taraftan yoksulluk nafakası talep etmesi mümkündür.” Bu görüş, feragatin kesinliğine önemli bir istisna getirme potansiyeli taşımaktadır.

İrade Bozukluğu Halleri: Feragat beyanı, hata, hile veya tehdit gibi iradeyi sakatlayan bir nedenle yapılmışsa, feragatin iptali istenebilir. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi (2015/23479 E. – 2017/4466 K.) kararında bu durum, “irade bozukluğu hallerinde, feragatin iptali istenebilir (HMK m. 311)” şeklinde ifade edilmiştir.

Anlaşmalı Boşanmanın Çekişmeliye Dönmesi: Anlaşmalı boşanma protokolüyle yapılan feragat, ancak boşanmanın anlaşmalı olarak sonuçlanması halinde geçerlidir. Dava çekişmeliye dönerse, bu protokole dayalı feragat beyanları da geçersiz hale gelir. (Bkz: Yargıtay 2. HD, 2011/2011 E. – 2011/22275 K.)

Sonuç

İncelenen Yargıtay kararları doğrultusunda, anlaşmalı boşanma davasında nafaka talebinden feragat edilip edilemeyeceği sorusuna verilecek yanıt evettir. Ancak bu “evet”in ardında önemli şartlar ve istisnalar bulunmaktadır. Bir eşin, kendi adına olan yoksulluk nafakasından feragat etmesi mümkündür. Bu feragat, irade bozukluğu olmadan, açık ve kesin bir dille yapılmışsa hukuken geçerlidir, geri alınamaz ve ileride yoksulluk nafakası davası açılmasına engel teşkil eder.

Buna karşılık, çocuğun iştirak nafakasından feragat edilemez. Bu yöndeki bir beyan geçersiz olup, çocuğun menfaati gerektirdiğinde her zaman iştirak nafakası davası açılabilir.

Feragat beyanının muğlak olması, “doğmamış haktan feragat edilemeyeceği” ilkesinin benimsenmesi veya feragatin irade bozukluğu altında yapıldığının ispatlanması gibi durumlarda, feragatin bağlayıcılığı ortadan kalkabilir.

Neticede, nafaka feragati son derece ciddi hukuki sonuçları olan bir işlemdir. Tarafların, bu beyanda bulunmadan önce sonuçlarını tam olarak anlaması ve feragat metninin, ileride bir hak kaybına yol açmayacak şekilde özenle hazırlanması kritik öneme sahiptir. Bu konuyla ilgili bir makale önerisi.

Neden Tuzla Avukat Desteği Gerekli?

Anlaşmalı boşanma protokolünde yer alan nafaka, tazminat veya mal paylaşımı gibi maddi sonuçlar, taraflar açısından ciddi ve geri dönülmez sonuçlar doğurabilir. Özellikle nafaka feragati gibi beyanların, ileride yeniden talepte bulunma hakkını tamamen ortadan kaldırabileceği dikkate alındığında, protokolün eksiksiz ve hukuka uygun şekilde düzenlenmesi hayati önem taşır.

Tuzla avukat desteği almak, bu noktada büyük bir fark yaratır. Çünkü uzman bir aile hukuku avukatı; protokolde kullanılan ifadelerin bağlayıcılığını değerlendirir, feragat beyanlarının geçerliliğini denetler ve tarafların hak kaybına uğramasını önler.

Tuzla avukat, Pendik avukat, Kartal avukat, Maltepe avukat, Aydınlı avukat, Tepeören avukat, Orhanlı Avukat ve çevresinde faaliyet gösteren deneyimli boşanma avukatları, bölgedeki mahkemelerin uygulama alışkanlıklarına hâkimdir. Bu da hem protokolün eksiksiz hazırlanması, hem de ileride doğabilecek olası dava süreçlerinin önceden öngörülmesi açısından büyük avantaj sağlar.

Tarafların “nafaka istemiyorum” gibi kısa ve genel beyanlar nedeniyle yıllar sonra ciddi mağduriyet yaşamamaları için, sürecin başında bir Tuzla boşanma avukatı ile çalışmaları tavsiye edilir. Profesyonel destek almak, sadece mevcut hakları değil, gelecekteki olası hak taleplerini de güvence altına alır.